شتابدهنده چیست؟ چه خدماتی به استارتاپ‌ها ارائه می‌دهد؟

شتابدهنده ها یکی از این نهادهای حمایتی هستند که نقش قابل توجهی در بهبود نتایج فعالیت‌های کارآفرینانه ایفا می‌کنند زیرا اشتغال مهم‌ترین دغدغه هر فرد در طول زندگی نامید. معمولا افراد پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه در پی یافتن کار در شرکت‌های مختلف بوده و شغل مورد نظر خود را در آگهی‌های استخدام و یا وبسایت‌های کاریابی جستجو می‌کنند.
عده‌ای نیز به راه‌اندازی کسب و کار یا استارتاپ شخصی خود تمایل دارند. خصوصا آنکه در سال‌های اخیر گرایش به کارآفرینی در ایران رشد چشمگیری داشته و واژه استارتاپ بیش از هر زمان دیگری به گوش می‌رسد.

در حال حاضر استارتاپ‌های مختلفی در کشورمان شکل گرفته‌اند که در تلاش برای رفع معضلات و ارائه راه حل مناسب برای مشکلات اقشار مختلف جامعه می‌باشند، اما شروع کسب و کار و فعالیت‌هایی نظیر ایجاد وبسایت، بی‌شک با چالش‌های فراوانی همراه است که اگر افراد توان مواجهه با آن را نداشته باشند، نتیجه‌ای جز شکست در انتظارشان نخواهد بود.
در اینجاست که نقش نهادهای حمایتی یا شتاب دهنده ها در رشد و توسعه استارتاپ‌ها نمایان می‌شود، اما این شرکت‌های شتابدهنده‌ چه خدماتی را به استارتاپ‌ها ارائه می‌دهند؟ در ازای این خدمات به دنبال چه منافعی هستند؟ جایگاه شتابدهنده ها در اکوسیستم استارتاپی کجاست؟
اگر به دنبال پاسخ به این دسته سوالات هستید، در ادامه این مقاله همراه ما باشید تا درباره شتابدهنده ها بیشتر بدانید.

شتابدهنده چیست؟

شتاب دهنده‌ها نهادهایی هستند که بر روی ایده‌های استارتاپی سرمایه‌گذاری کرده و با ارائه مجموعه‌ای مشخص از خدمات، کسب و کارهای نوپا را در پیمودن مسیر رشد و پیشرفت همراهی می‌نمایند.
به کمک شرکت‌های شتاب دهنده، صاحبان ایده‌های نوآورانه قادر خواهند بود تا نمونه‌ اولیه از کالا یا خدمت مورد نظر خود را ارائه داده و برای ورود به بازار رقابت آمادگی لازم را کسب نمایند.

شتابدهنده‌‌ها چگونه به وجود آمدند؟

شتابدهنده‌ها در سال 2005 میلادی در انگستان متولد شدند. شرکت «Y Combinator» به عنوان اولین شتابدهنده در جهان فعالیت خود را در کمبریج انگلستان آغاز کرد. خدمات این شرکت برخلاف دیگر نهادهای سنتی به بازه زمانی مشخصی محدود می‌شد.

به این شکل که استارتاپ‌ها به صورت همزمان وارد این مرکز شده و پس از دریافت خدمات در طی یک دوره خاص، از آن خارج می‌شدند. «Y Combinator» بعدها توسط "پل گراهام" به "سیلیکون ولی" منتقل شد. پس از این مرکز نیز شرکت‌های «TechStars ،Seedcamp و Startupbootcamp» به ترتیب در سال‌های 2006 ،2007 و 2010 فعالیت خود را به عنوان شتابدهنده آغاز کردند.

آغاز کار نهادهای شتابدهنده در ایران نیز به سال 1393 بازمی‌گردد. در این سال با پیشنهاد "سورنا ستاری" معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور، پارک علم و فناوری پردیس برنامه‌ای جهت توسعه اکوسیستم استارتاپی کشور و ورود هر چه بیشتر دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به فضای کسب و کارهای نوآورانه تدوین نمود.

براساس این برنامه طرحی تحت عنوان "برنامه ۱۰۰ × ۱۰۰" ایجاد شد که با هدف ترویج فرهنگ کارآفرینی، از برگزاری ۱۰۰ رویداد کارآفرینانه در کلان شهرهای کشور حمایت می‌کرد.

در پی این امر شتابدهنده «آوای تک پردیس» به عنوان اولین شتابدهنده رسمی کشور فعالیت خود را در دانشکده فنی دانشگاه تهران و تحت نظارت پارک علم و فناوری پردیس آغاز کرد. پس از آن نیز «شتابدهنده دیموند» در دانشگاه صنعتی شریف مستقر گردید.

در حال حاضر شتابدهنده‌‌های مختلفی در حوزه‌های گوناگون همچون فناوری اطلاعات، تولید محتوا، فعالیت‌های اجتماعی و ... در ایران مشغول فعالیت بوده و در جهت ترویج فرهنگ کارآفرینی و حمایت از کسب و کارهای نوآورانه و خلاقانه گام برمی‌دارند.

خدمات قابل ارائه توسط شرکت‌های شتابدهنده

خدماتی که یک شتابدهنده به کسب و کارها ارائه می‌دهد شامل:

1. در اختیار قرار دادن فضای فیزیکی برای کار
2. خدمات منتورینگ و مشاوره
3. خدمات آموزشی
4. تامین زیرساخت‌های مورد نیاز برای توسعه کار استارتاپ
5. فراهم کردن فناوری‌ها و تجهیزات مختلف
6. تجاری‌سازی

علاوه‌بر این آن‌ها، سرمایه‌ای مشخص را در اختیار تیم‌ها قرار داده و در ازای آن درصدی از سهام آن‌ها را دریافت می‌نمایند. این سهام‌ها در حقیقت منبع اصلی درآمد یک شتابدهنده محسوب می‌شوند.

یکی از بزرگترین فرصت‌هایی که در دوره شتابدهی در اختیار استارتاپ‌ها قرار می‌گیرد، برقراری ارتباط با شبکه‌ای از متخصصین، کارآفرینان، سرمایه گذاران و مدیران شرکت‌های کارآفرین می‌باشد.
در واقع قرار گرفتن در فضایی که عده زیادی از افراد در قالب تیم‌های مختلف استارتاپی با دغدغه‌های مشابه مشغول تلاش و فعالیت هستند، انگیزه افراد را دوچندان کرده و تاثیر فراوانی بر روحیه و پشتکار آن‌ها خواهد داشت. بنابراین در جامعه استارتاپی امروز، شرکت‌های شتاب دهنده از اهمیت بالایی برخوردارند.

اهمیت شتاب دهنده ‌‌استارتاپ

اهمیت شتاب‌دهنده‌ها در آن است که بسیاری از کسب و کارهای نوظهور در ابتدای فعالیت خود با معضلات و چالش‌های بسیاری روبرو هستند.
به گونه‌ای که تامین مالی تنها یکی از دغدغه‌های آن‌هاست.
آن‌ها ممکن است به تنهایی قادر به حل مشکلات مختلف در زمینه‌های مدیریتی، بازاریابی، فناورانه و... نباشند.

از طرفی کمبود تجربه، دانش و شبکه ارتباطی قوی و همچنین چالش‌های رفتاری و عدم شناخت صحیح بازار و جامعه هدف نیز برایشان مشکل ساز خواهد بود.
به همین دلیل وجود یک نهاد حمایتی مانند شرکتهای شتاب دهنده می‌تواند تاثیر بسزایی در رفع چالش‌ها و رشد و توسعه کسب و کار های نوظهور داشته باشد.

بدون حضور شتاب‌ دهنده نیز امکان رشد و پیشرفت برای استارتاپ‌ها وجود دارد، اما نکته برجسته در خصوص خدمات شتابدهنده‌‌ها آن است که آن‌ها این فرآیند رشد و توسعه را تسریع داده و سبب خواهند شد که یک استارتاپ بتواند در زمان کوتاه‌تری به یک شرکت تبدیل شود.
در این شرایط پس از خروج از دوره شتاب دهی می‌تواند به تنهایی در بازار به رقابت بپردازد. بنابراین، این نهاد درست به اندازه استارتاپ‌ها، سرمایه گذاران و دیگر سازمان‌های مربوطه، نقش پررنگی در اکوسیستم استارتاپی ایفا می‌نماید.

نقش شتاب‌دهنده‌‌ها در اکوسیستم استارتاپی 

شتاب‌دهنده‌ها به عنوان یکی از اصلی‌ترین عناصر در اکوسیستم استارتاپی، اثر مستقیمی بر این اکوسیستم داشته و قادرند زمینه را برای تحول و پیشرفت هر چه بیشتر آن فراهم نمایند.

تامین مالی کارآفرینان باعث کاهش دغدغه‌های آن‌ها و تمرکز هرچه بیشتر بر روی توسعه محصول و یا خدمتشان خواهد شد. هر چند همانطور که پیش‌تر گفته شد، حمایت مالی و اقتصادی تنها یکی از وظایف شرکت‌ های شتابدهنده می‌باشد، اما با وجود تمامی مزایای اینگونه شرکت‌ها نمی‌توان به طور قطع حضور در شتابدهنده را تضمینی برای موفقیت یک کسب و کار دانست.

در برخی موارد دخالت‌های بیش از اندازه شتابدهنده ‌ها در جزئیات فعالیت یک کسب و کار ممکن است مشکلاتی را نیز به همراه داشته باشد. از این رو پیش از ورود به یک شتابدهنده بهتر است تمامی جوانب مختلف این امر به درستی سنجیده شود.
با وجود تاثیرات گسترده شتابدهنده‌ در فضای کارآفرینی، این نهاد از قدمت زیادی برخوردار نبوده و عمده تحولات صورت گرفته پیرامون آن به سال‌های اخیر برمی‌گردد. تحولاتی که با وجود سابقه کوتاه مدت، دریچه‌ای جدید از فعالیت‌های کارآفرینانه را بر روی جوانان گشوده‌ است.

حال که به طور کلی با فعالیت شتابدهنده‌ها آشنا شدیم، خالی از لطف نیست که نگاهی به روند پذیرش استارتاپ‌ها و فرآیند فعالیت شتابدهنده‌ها بپردازیم. همچنان همراه ما باشید تا با این نهاد بیشتر آشنا شوید.

مراحل و فرآیند شتابدهی 

با وجود آنکه شتاب دهنده‌‌های مختلف با توجه به حوزه تخصصی فعالیت خود روند کاری متفاوتی را دنبال می‌کنند، اما فرآیند اصلی شتابدهی از المان‌های مشخصی تشکیل شده که به طور کلی به شرح زیر است:

1. در مرحله اول تعداد زیادی از تیم‌های استارتاپی برای ورود به شنابدهنده درخواست داده و شتابدهنده به بررسی این درخواست‌ها می‌پردازد. با اتمام بررسی‌های لازم تعداد محدودی از تیم‌ها برای ورود انتخاب خواهند شد.
   معمولا شتابدهنده‌هایی که از سطح استاندارد بالایی برخوردار هستند، نرخ پذیرش پایینی داشته و رقابت برای ورود به آن بسیار شدید است.
2. با ورود تیم‌ها به شتابدهنده، طی یک دوره ۱ تا ۳ ماهه مفاهیم ابتدایی کسب ‌و کار به آن‌ها آموزش داده شده و در پایان، تعدادی از تیم‌های حاضر برای دوره‌ اصلی شتابدهی انتخاب خواهند شد.
3. در این مرحله سرمایه مشخصی در اختیار تیم‌های برگزیده قرار می‌گیرد و در مقابل 1 تا 20 درصد از سهام تیم فوق از آن شتابدهنده خواهد بود.
4. در طی این مدت که حدود 4 تا 9 ماه به طول خواهد انجامید، استارتاپ‌ها با دریافت آموزش و مشاوره از سوی افراد متخصص فعال در شتابدهنده، برای تجاری‌سازی طرح اولیه خود تلاش می‌کنند.
   در این دوران فضا و امکانات مورد نیاز در اختیار اعضای تیم قرار داده شده و آن‌ها قادر خواهند بود تا از تجربیات و نقطه نظرهای سایر تیم‌های حاضر نیز بهره‌مند شوند.
5. با پایان یافتن دوره فوق، تیم‌ها در روزی موسوم به «demo day» یا روز نمایش نسخه، موظف‌اند روند پیشرفت و نتیجه فعالیت‌های خود را برای هیئت داوران و سرمایه‌گذاران ارائه نمایند.
   در این مرحله نیز تعداد زیادی از تیم‌ها از شتابدهنده خارج شده و تنها تعداد اندکی باقی خواهند ماند. تیم‌های باقی مانده امکان دریافت سرمایه اصلی را خواهند داشت.
   معمولا این تیم‌ها توسط شتابدهنده به سرمایه‌گذاران معرفی شده و یا در صورت دریافت سرمایه از شتابدهنده، درصد سهام اختصاص یافته به این نهاد نیز افزایش خواهد یافت.

ممکن است تصور کنید سایر نهادهای تسهیلگر نیز روندی مشابه با شتابدهنده‌ها را طی می‌کنند. این در حالی است که نهادهایی مانند مرکز رشد با وجود دارا بودن برخی تشابهات با شتابدهنده، در روند کاری خود تفاوت‌های اساسی با این نهاد دارند.

تفاوت شتابدهنده با مرکز رشد 

همانطور که گفته شد، عده‌ای شتابدهنده را با مرکز رشد یکسان می‌دانند. این در حالی است که این دو نهاد، نه تنها نهادهایی مستقل از هم هستند، بلکه تفاوت‌های ساختاری بسیاری نیز با یکدیگر دارند، اما تفاوت شتابدهنده با مرکز رشد در چیست؟ باید گفت شتاب دهنده‌ها ۴ مشخصه دارند که آن‌ها را از دیگر نهادهای حمایتی از جمله مراکز رشد متمایز می‌کند:

1. شیوه آموزش و مشاوره

شتاب دهنده‌ها با ارائه مشاوره و آموزش‌های تخصصی، در جزئیات فعالیت یک استارتاپ وارد شده و اطلاعات زیادی را از تیم‌ها درخواست می‌نمایند.
در حالی که مراکز رشد معمولا در فعالیت‌های کسب و کار ورود نکرده و مشاوره‌های اختصاصی ارائه نمی‌دهند. بلکه تنها به راهنمایی‌های کلی و عمومی بسنده می‌کنند.

2. مدت زمان حضور تیم‌ها

تفاوت دیگر این این نهاد با مرکز رشد در مدت زمان حضور یک تیم در آن‌هاست. مراکز رشد معمولا محدودیتی در خصوص زمان حضور قائل نبوده و کسب و کارها می‌توانند حتی برای چندین سال نیز در آن‌ها به فعالیت بپردازند، اما شتابدهنده‌ها تنها برای یک مدت مشخص تیم‌ها را پذیرش می‌نمایند و زمان شتابدهی آن‌ها محدود است.

3. سرمایه‌گذاری

واضح است که شتابدهنده‌ها با انگیزه اقتصادی فعالیت کرده و برروی ایده‌ای سرمایه‌گذاری می‌کنند که شانس رشد بیشتری داشته باشد، اما مراکز رشد از تیم‌ها سهامی درخواست نکرده و سرمایه‌ای را نیز در اختیار کسب و کارها قرار نمی‌دهند.

4. فضای رقابتی

تفاوت دیگر شتابدهنده و مرکز رشد به المان رقابت برمی‌گردد. در یک مرکز رشد همه کسب و کارها در کنار هم فعالیت می‌کنند و به نوعی در تمام منابع با هم شریک هستند.
در حالی که فضای رقابتی بخش جدانشدنی از یک شتابدهنده می‌باشد. چرا که در نهایت تنها تعداد محدودی از تیم‌ها باقی مانده و سرمایه کلان را جذب خواهند کرد.

احتمالا تا به اینجای کار و با آگاهی از نقش برجسته شتابدهنده در رشد کسب و کارها تصور کرده‌اید که موفقیت بدون وجود شتابدهنده امری ناممکن است، اما بهتر است بدانید که برای یک کارآفرین خلاق و پرتلاش، هیچ ناممکنی وجود ندارد. چه به تنهایی فعالیت کنید و چه در شتابدهنده حضور داشته باشید، آنچه که به موفقیت شما منجر خواهد شد تلاش خودتان است.

آیا حیات استارتاپ به شتابدهنده وابسته است؟

همانگونه که از نام شتابدهنده برمی‌آید، این نهاد به رشد و پیشرفت یک کسب و کار شتاب بخشیده و این روند را تسریع می‌دهد. به همین علت تیمی که در شتابدهنده حضور داشته، نسبت به تیمی که به طور مستقل فعالیت کرده است در زمان کوتاه‌تری وارد بازار رقابت خواهد شد، اما این به هیچ عنوان بدان معنا نیست که بدون وجود شتابدهنده نمی‌توان به اهداف مورد نظر یک کسب و کار دست یافت. چرا که تمامی خدماتی که یک شتابدهنده به شما ارائه می‌دهد، به صورت مستقل نیز قابل دستیابی هستند.

مراجعه به نهادهای مختلف سرمایه‌گذاری، وجود منابع آموزشی در دسترس، استفاده از فضاهای کار اشتراکی و... به راحتی می‌تواند جایگزین خدمات یک شتابدهنده باشد. اما برتری این نهاد آن است که تمامی این عناصر را به صورت همزمان به شما ارائه خواهد داد.
از سوی دیگر یک شتابدهنده مانند هر کسب و کار دیگر به دنبال کسب سود و منافع شخصی بوده و بخشی از سهام استارتاپ شما را از آن خود خواهد کرد. این نکته‌ای است که شاید برای عده زیادی خوشایند نباشد.

بنابراین پیش از اقدام به حضور در شتابدهنده باید دریابیم که آیا دریافت خدمات این نهاد می‌تواند جایگزینی در مقابل از دست رفتن بخشی از سهام کسب و کارمان باشد؟ اگر پاسختان به این سوال مثبت است، لازم است نکاتی را مورد توجه قرار دهید تا بتوانید در یک شتابدهنده پذیرفته شوید.

چگونه در شتابدهی پذیرفته شویم؟

همانطور که گفته شد، شتاب‌دهنده‌هایی که خدمات با کیفیت بالا ارائه می‌دهند، نرخ پذیرش بسیار پایینی داشته و شما به عنوان یک استارتاپ برای ورود به آن‌ها نیازمند دارا بودن مولفه‌های خاصی هستید. برخی از این مولفه‌ها به شرح زیر است:

1. پیش از ارسال درخواست برای حضور در شتابدهنده لازم است ایده‌های خود را به اندازه کافی بررسی کرده و تحقیقات بازار را انجام داده باشید.
   تهیه مدل کسب و کار و همچنین مصاحبه با مشتریان احتمالی نیز امری لازم و ضروری می‌باشد.
2. درخواست خود را متناسب با شرایط خاص شتابدهنده ارسال نمایید.
   تهیه یک درخواست ثابت بدون توجه به نیاز شتابدهنده و ارسال آن برای تعداد زیادی از نهادها نتیجه‌ای جز رد شدن درخواست نخواهد داشت.
3. هرآنچه را که لازم است شتابدهنده در مورد کسب و کار شما بداند، در درخواستتان ذکر کنید.
   ارائه اطلاعات کافی و اشاره به جزئیاتی که ممکن است در انتخاب شما توسط شتابدهنده تاثیرگذار باشد، یکی از مهم‌ترین نکاتی است که لازم است رعایت شود.
4. تمایز خود را نسبت به سایر استارتاپ‌ها بیان کنید.
   یک شتابدهنده ممکن است در طول روز صدها درخواست را بررسی نماید. آنچه که سبب انتخاب شما از میان سایر تیم‌ها خواهد شد، مزیت رقابتی شما نسبت به آن‌هاست.
5. درخواست خود را به ‌صورت فایل "پی دی اف" ارسال کنید.
   سایر فرمت‌ها مانند پاورپوینت، کینوت و... ممکن است هنگام فراخوانی با مشکل مواجه شوند. در این صورت فرد مسئول زمان خود را صرف رفع مشکل نکرده و درخواست شما به راحتی نادیده گرفته خواهد شد.

سخن آخر اینکه...

ممکن است با مطالعه این مطلب به این نتیجه رسیده باشید که می‌توانید بدون نیاز به شتاب دهنده کسب و کار خود را هدایت کنید. شاید هم در اسرع وقت درخواست پذیرش در یک شتابدهنده را تنظیم و ارسال نمایید.

در هر دو صورت لازم است قبل از تصمیم ‌گیری بررسی‌های لازم را به عمل آورده و با شناخت و اطلاعات کافی دست به عمل بزنید.
البته احتمال دیگری نیز وجود دارد. آن هم این است که شما جزو آن دسته افرادی باشید که سودای کارآفرینی را در سر ندارند و به دنبال استخدام در یک استارت می‌باشند.
در این صورت می‌توانید با مراجعه به وبسایت کارلیب هزاران آگهی استخدام مرتبط با تخصص خود را یافته و برای کارفرمایان شرکتهای استارتاپ رزومه ارسال کنید.

اگر به عنوان یک کارآفرین و صاحب استارتاپ برای تیم خود به دنبال افراد متخصص هستید، کارلیب امکان درج آگهی استخدام و همچنین طراحی آزمون برای سنجش متقاضیان موقعیت شغلی را برایتان فراهم کرده است.