طوفان فکری چیست؟ چه کاربردی دارد؟

آیا برای شما هم پیش آمده است که مشکلات به ناگاه سراغتان آیند و مجبور باشید در بازه زمانی کمی آن‌ها را حل کنید؟ ذهن همیشه ایده‌های جالبی در درون خود دارد که می‌تواند به ما کمک کند.
مهم این است که چقدر از این راهکار‌ها استفاده می‌کنیم. احتمالا متوجه شده‌اید، زمانی که سریع فکر می‌کنیم و خوب یا بد بودن راهکار‌های خود را بررسی نمی کنیم، راهکار‌های بسیار بهتری به ذهنمان می‌رسد، زیرا آن‌ها را قضاوت نمی‌کنیم. شاید این همان طوفانی فکری است. برای این که راهکارهای ناب و کارآمدی را ایجاد کنیم باید ذهن را به چالش کشید و از ترفندهای آن استفاده کرد.
اینکه طوفان فکری یا ایده‌پردازی چگونه اتفاق می‌افتد؟ و چه چیزی باعث می‌شود که از آن به عنوان یک راه حل خوب یاد کرد. علاوه بر طوفان فکری، چه تکنیک‌های حرفه‌ای وجود دارد که می‌توان در مدیریت کسب و کارها از آنها استفاده کرد؟
در ادامه ابتدا به صورت کامل تکنیک طوفان فکری را مورد بررسی قرار می‌دهیم. سپس سایر روش‌های دیگر که در ایده‌پردازی مورد استفاده قرار می‌گیرند، ذکر می‌شود.

طوفان فکری چیست؟

گاهی اوقات انسان آنقدر باید سریع یک مشکل را حل کند. پس نمی‌تواند به مرور زمان راهکار‌های کوچک خود را به کار بگیرد.
همچنین آنها را زیر و رو کند ببیند کدام یک مناسبتر است. در این مواقع طوفان فکری می‌تواند یکی از بهترین راه حل‌ها باشد.

در این روش، همانطور که از نامش پیداست، راهکار‌های مختلفی کنار هم چیده می‌شوند و از آنها استفاده می‌شود. حال ممکن است این کار فقط توسط خود فرد به تنهایی انجام گیرد، اما بهترین روش آن، استفاده از جلسه مشورتی بین افراد مختلف است. در این روش می‌توان از تکنیک طوفان فکری بهره برد و راهکار‌های متفاوت و متنوع‌تری را کنار هم قرار داد و استفاده کرد.

مراحل راهکارسازی از طریق طوفان فکری

علاوه بر نکاتی که در بالا برای درک و اماده سازی اجرای طوفان فکری بیان شد، باید این تکنیک با برنامه ریزی اجرا شود و برای اجرای آن مراحل زیر را باید انجام داد.

الف. آماده سازی محیط و افراد برای اجرا

قبل از اجرای ایده‌پردازی، گروه را برای طوفان فکری آماده کنید. از آنها بخواهید که در مورد موضوع مورد نظر فکر کنند سپس به جلسه بیایند. فضا باید آرام و راحت باشد. صمیمیت کافی بین اعضا ایجاد شود تا هر کس بتواند راهکار خود را بگوید. قوانین جلسه مشخص شود. یک میزگرد ایجاد شود تا افراد همه در یک سطح نشان داده شوند.

ب. خلاصه مسئولیت هر کس را مشخص کنید

یک نفر را به عنوان نویسنده راهکار‌ها مشخص کنید. یک مدیر و یا مسئول برای گروه انتخاب کنید.  ترتیبی برای بیان راهکار‌ها بگویید.
بسته به نوع جلسه و مشکل مورد بررسی می‌توانید مسئولیت‌های مختلفی ایجاد کنید.  می‌توانید رندوم راهکار‌ها را ثبت کنید. همچنین می‌توان به ترتیب هر کس راهکار‌های خود را بیان کند.

ج. مسئله را برای اجرای طوفان فکری مطرح کنید

طوفان مغزی در مدیریت بهتر یک پروژه می‌تواند بسیار موثر باشد. از این رو مسئله به وجود آمده را ارائه کنید و بدون اینکه فرصت زیادی بدهید تا ذهن به صورت کاملا منطقی فکر کند، گروه را برای طوفان فکری آماده کنید. افرادی که احساس می‌کنند راهکار‌های آماده‌ای دارند می‌توانند از ابتدای کار شروع کنند.
هر جلو می‌رویم راهکار‌ها کاملتر و بهتر ارائه می‌شوند. نیازی نیست که بدانیم چگونه ایده‌پردازی کنیم. بلکه بدانید، فکر‌هایی که به ذهن هر کس می‌رسد می‌تواند کارساز باش. یا به عنوان یکی از بهترین ایده‌ها مورد استفاده قرار گیرد.

د. برای طوفان مغزی مدیریت بحث را یاد بگیرید

یکی از کارها هدایت کردن بحث است. هرچند که نباید راهکاری را نادیده بگیرید یا آن را تشویق کنید؛ اما باید یک چارچوب برای راهکار‌ها در نظر بگیرید. این کار باعث می‌شود تا بحث مورد نظر خارج نشوید.
به عنوان مثال راهکار‌ها باید همگی برای رفع مشکل به وجود آمده باشند نه چیز دیگر. از این رو مدیریت هدایت کردن بحث را به عهده فردی که بهتر این کار را انجام می‌دهد قرار دهید تا طوفان فکری به نحو احسن انجام گیرد.

ه. روش اجرا را شرح دهید

در هنگام ایده‌پردازی باید به این نکته توجه داشته باشید که روش طوفان فکری چگونه انجام گیرد؟ می‌توان روش‌های مختلف را به کار گرفت.
راهکارها را می‌توانید به صورت رندوم و هرکس آمادگی دارد ارائه دهد. در این صورت افرادی که ساکت هستند یا راهکار‌های ارائه نمی‌دهند باید وارد بحث شوند تا آنها نیز مغزشان فعال شده و راهکار‌های خود را عنوان کنند.
از طرفی می‌توان روش ترتیبی را شرح داد. در این روش هرکس راهکار خود را در رو برگه می‌نویسد. زمانی که نوبت او رسید، راهکار‌های خود را یکی یکی عنوان می‌کند. این ترتیب باید در چند مرحله انجام گیرد، تا در صورتی که ما بین صحبت‌های دیگر افراد راهکار به ذهن یک نفر رسید باز هم بتواند آن را عنوان کند.

ی. جمع بندی کنید

در انتهای جلسه راهکار‌ها را دسته بندی کنید. این راهکار‌ها می‌توانند در دسته‌های مختلف قرار گیرند. هر کدام برای بخشی از حل مسئله مورد استفاده قرار گیرند.
در ادامه بهترین ایده‌ها را پیدا کنید و آنهایی که عملی‌تر هستند در اولویت کار قرار دهید. همچنین ایده‌های کم هزینه‌تر نیز می‌توانند در اولویت قرار گیرند.

تکنیک‌های اجرایی کردن طوفان فکری

در ادامه باید بدانیم که یک طوفان فکری چه خصوصیاتی دارد و چگونه انجام می‌گیرد؟
برای این منظور نکاتی وجود دارد که به درک بهتر این تکنیک می‌انجامد.

1. به ویژگی راهکار فکر نکنید؛

قبل از هر چیز باید این را بدانید که در طوفان فکری نباید زیاد به خوب و یا بد بودن راهکار خود فکر کنید. در این صورت نمی‌توانید تمام آنچه را که در ذهن‌تان می‌آید بیان کنید.
همچنین به بزرگ یا کوچک بودن راهکار‌تان توجهی نداشته باشید. ممکن است یک راهکار کوچک جرقه‌ای برای ایجاد راهکار‌های بزرگ باشد. همچنین راهکار بزرگ می‌تواند به جزئیات کوچکترین تبدیل شود که بتواند مشکل را حل کند.

2. راهکار‌ها را تجزیه و تحلیل نکنید؛

از راهکار‌های مختلف ایراد نگیرید و آنها را تشویق نکنید. در زمان طوفان فکری فقط راهکار‌ها گفته می‌شود. مرحله‌ای که باید بررسی شود چه راهکاری مناسب است به جلسات بعد موکول می‌شود. هنگامی که فرد راهکار خاصی را بیان می‌کند، هرچند احساس می‌کنید مربوط به مشکل نیست، از آن انتقاد نکنید. البته تشویق ایده‌ها نیز ممنوع است.
نباید هیچ کدام از راهکار‌ها را به هیچ روشی تجزیه یا تحلیل کرد. هنگامی که تشویق یا ایرادگیری انجام می‌شود، فیلتر ذهنی ایجاد می‌گردد.
فیلتر ذهنی با توجه به ایرادات و تشویق‌ها، ذهن را به سمت خاصی می‌برد. این رویکرد سبب می‌شود تا تنوع در راهکار‌ها کاهش پیدا کند. همچنین راهکار‌ها همه به یک سمت سوق پیدا کنند.

3. نوشتن راهکار‌ها؛

چه به صورت گروهی و چه فردی، همه راهکار‌ها را بنویسید. فردی که مسئول نوشتن راهکار‌هاست باید همه آنها را بنویسد تا بعداً مورد بررسی قرار گیرد. نباید تفاوتی بین راهکار‌ها قائل شد.
راهکار مربوط به یک کارمند جز است و یا یک مدیر بالا باید همه این‌ها به یک چشم دیده شود. زمانی آنها را بررسی می‌کنیم که جلسه پایان یافته باشد. پس تمامی راهکار‌ها با جزئیات آنها نگارش می‌شود تا در زمان مناسب بررسی شوند. نیازی نیست راهکار‌ها صاحب نام باشند تا رقابت ایجاد نشود.

4. چند دقیقه آخر را دریابید؛

آخر جلسه را به صورت ویژه در نظر داشته باشید. این را بدانید که از نظر روانشناسی، دقیقه‌های آخر در هر جلسه پرکارترین زمان که به دقایق طلایی نیز معروف است.
به همین علت ایده‌هایی که در انتهای زمان به ذهن نفر می‌رسد بهتر و حیاتی تر است. ذهن در این زمان تصور می‌کند که فرصت کافی برای حل مشکل ندارد و باید نهایت تلاش خود را به کار گیرد. از این رو سعی می‌کند تا بهترین راهکار‌ها را ارائه دهد و معمولاً در انتهای زمان کاراترین ایده‌ها شنیده می‌شود.

روش‌ها و تکنیک‌های ایده‌پردازی

برای اینکه ایده‌پردازی کنیم، باید تکنیک‌هایی را هم بدانیم. در این صورت، می‌توانیم مدیریت بهتری روی مسائل کاری، شخصی، اجتماعی و زندگی خودمان داشته باشیم. افرادی که روش‌های مدیریت قوی دارند می‌دانند که ایده‌پردازی از روش‌هایی مانند طوفان فکری می‌تواند راه حل بسیاری از مشکلاتی باشد که به سادگی نمی‌توانند آن را حل کنند.
طوفان فکری بیشتر در مواقعی انجام می‌گیرد که یک مشکل باید سریع حل شود. هنگامی ‌که فرصت بیشتری داریم، روش‌های دیگری نیز وجود دارند که به کمک آن‌ها می‌توان ایده‌های خارق العاده ایجاد کرد و با کار کردن روی آن‌ها، کسب و کاری عالی داشت.

1. تکنیک لیست سازی

لیست سازی یکی از تکنیک‌های ایده‌پردازی است که می‌توان از آن استفاده کرد. در این روش نقاط قوت و ضعف محصول و یا خدمات را بررسی می‌کنیم.
به عنوان مثال می‌توان بخش‌های مختلف یک محصول را مورد بررسی قرار داد. از این طریق مشخص کرد که هر قطعه را چگونه می‌توان بهبود داد و یا هر قطعه چه امکاناتی کم دارد.
این کار سبب می‌شود تا به مرور بتوان ایده‌های جالبی برای هر بخش از محصول ارائه داد. همینطور خدمات را هم به همین روش جداسازی کرد و لیستی از بخش‌های مختلف آن ارائه داد. برای هر بخش نیز یک ایده خوب  مورد استفاده قرار داد.

2. روش تفکر انتقادی

هنگامی که می‌خواهید یک مبحث را بهبود ببخشید و یا در مورد آن ایده‌پردازی کنید، می‌توانید از روش تفکر نقادانه یا انتقادی بهره ببرید.
بسیاری از کارها وجود دارند که ما بدون فکر آنها را پذیرفته‌ایم. هنگامی که در زندگی یا کار مشکلاتی به وجود می‌آید، می‌توانیم از طریق تفکر انتقادی ایرادهای مربوط به آنها را پیدا کنیم و آنها را بهبود بدهیم.
بدین صورت که در مورد مسئله مورد نظر با دیگران بحث می‌کنیم. این کار باعث می‌شود که ما بتوانیم ایرادات و مشکلات مربوط به یک مسئله را پیدا کرده و آنها را حل کنیم.
نیازی نیست که تمام جنبه‌های آن مورد بررسی قرار گیرد یا تغییر کند، بلکه بخشی از آن را می‌توان بررسی کرد و ایرادهای آن را برطرف نمود. برای این منظور تعداد افرادی با یکدیگر به بحث می‌پردازند و انتقادات وارده به یک کار را بررسی می‌کنند. این بحث معمولا موافق و مخالفانی دارد که باعث می‌شود تا درک موضوع به مراتب بهتر شود.

3. تکنیک اسکمپر یا scamper (روش بهینه شده طوفان فکری)

آقای باب ابری این روش را به کمک تکنیک طوفان فکری و وسعت داده است. این روش حاصل سوالات زیادی است که در زمان اجرای تکنیک طوفان فکری ممکن است به وجود دارد.
تکنیک اسکمپر بر اساس خلاقیت ممکن است کمی زمانبر باشد.
کلمه اسکمپر علامت اختصاری حاصل از چند کلمه به حساب می‌آید. این کلمه‌ها به صورت زیر هستند:

Substitution به معني جانشين‌سازي: برای جانشین کردن یک راه حل به جای راه حل‌های نامناسب

Combine به معني تركيب كردن: ترکیب کردن ایده‌های مختلف

Adapt به معني تعديل كردن: بخش‌های اضافی و نامناسب ایده‌ها را تعدیل می‌کنند.

Magnify به معني بزرگ سازي: ایده‌های کوچک را مورد بررسی قرار داده و وسعت می‌بخشند.

Put to other uses به معني استفاده در ساير موارد: در صورتی که ایده برای مشکلات دیگر نیز کارایی دارد از آن استفاده شود.

Elimination به معني حذف كردن: قسمت‌های نامناسب ایده را حذف کردن.

Reverse به معني معكوس‌سازي: علل ایجاد مشکل را پیدا کرده و از معکوس آن استفاده شود.

4. تصویر سازی ذهنی 

در این روش فرد تمام آن چیزهایی را که به ذهنش می‌رسد در مواقع مختلف روی یک برگه می‌نویسد و تا زمانی این کار را ادامه می‌دهد که هیچ فکری در مورد ایده مورد نظرش به ذهن نرسد. در آن هنگام زمانی است که باید ایده‌ها را دسته بندی و در نهایت یک نتیجه گیری کلی از آن داشته باشید.
هنگامی که همه ایده‌هایی که در زمان‌های مختلف به ذهنتان رسید را گردآوری کرده اید آنها را در کنار همدیگر قرار دهید و روی آنها تحلیل انجام دهید.
ایده‌هایی که مانند هم هستند را در کنار یکدیگر قرار دهید. مهم نیست ایده‌ها چقدر کامل یا ناقص باشند. همه را بررسی کنید و در نهایت آنچه که بهترین ایده به نظر شما است و با شرایط و نیازهای شما جور در می‌آید انتخاب کرده و مورد استفاده قرار دهید.
در روش تصویرسازی ذهنی به صورت گروهی نیز تصویری به افراد گروه داده می‌شود. از آن‌ها می‌خواهند هر چه به ذهنشان می‌رسد بنویسند و ایده‌پردازی کنند. در نهایت ایده‌ها را بررسی می‌کنند.

5. تکنیک نقشه ذهنی

برای این که تکنیک نقشه ذهنی اجرا شود، باید ابتدا هر چه ایده به ذهن فرد می‌رسد در تمام مواقع روی کاغذ بیاورد. سپس ایده‌های مشابه را به هم متصل کرده و آن‌ها را ساماندهی کند. سپس ایده‌ها همانند یک درخت دارای شاخه‌های مختلف هستند که می‌توانید یکی یکی آن‌ها را بررسی کرده و بهترین ایده را از بین آن‌ها بیرون بکشید.

6. روش تحلیل ریخت شناسی

یکی از روش‌های کارآمد در ایده‌پردازی، تحلیل ریخت شناسی است. در این روش می‌توان به راحتی بهترین ایده‌ها را به اجرا درآورد.
برای این منظور، ابتدا جنبه‌های مختلف هر مساله را مورد بررسی قرار داده و ارتباط بین آن‌ها مشخص می‌شود. همچنین برای هر جنبه احتمالات و ایده‌های مختلف ارائه می‌شود.
سپس آن‌ها را با هم ادغام کرده و احتمال ایجاد چندین ایده بررسی می‌شود. در نهایت بهترین ایده‌ای که تمام جنبه‌های آن بهینه‌تر است، انتخاب شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به عنوان مثال برای تهیه محصول شوینده، میزان تمیزکنندگی، عطر و بوی آن، رنگ، بسته بندی و ... با چندین ایده متفاوت برای هر کدام بررسی می‌شود و بهترین‌ها انتخاب می‌شوند.

7. روش پیوندهای اجباری

در این روش بخش‌هایی که به هم بی ارتباط هستند در ایده‌پردازی به هم متصل می‌شوند. به عنوان مثال ایده اضافه کردن ماشین حساب به ساعت مچی، ضربان سنج به گوشی موبایل و... این ایده‌ها باعث منحصر به فرد شدن یک دستگاه می‌شود و آن را برای کاربران جذاب‌تر می‌کند.

8. تفکر معکوس

همانطور که از نام این تکنیک مشخص است، می‌توان با فکر کردن به آنچه سبب می‌شود تا یک محصول یا خدمات بدتر شود، به راه حل رسید. اگر دقت کرده باشید، ذهن منفی نگری بیشتری دارد و با خراب کردن راحت‌تر از ساختن کنار می‌آید! شاید دلیل همین است که تفکر معکوس در اکثر موارد راحت‌تر است و افراد از آن استقبال می‌کنند.
در این روش به جای فکر کردن روی راه حل به مسائلی فکر می‌کنیم که اوضاع را خراب‌تر می‌کند. به عنوان مثال برای این که بتوان مشتریان را کمتر کرد چه می‌توان انجام داد؟ جواب این مسائل را روی یک برگه بنویسید و در انتهای جلسه آن‌ها را برعکس کرده و به عنوان ایده استفاده کنید.

 9. تکنیک معاشرت اجتماعی

امروزه روش‌های معاشرت زیادی وجود دارد. این گروه‌ها را می‌توان به صورت هدفمند انتخاب کرد. به عنوان مثال در لینکدین و در بین اعضایی عضو شوید که به مبحث مورد نظرتان مرتبط هستند.
می‌توانید در این گروه‌ها روش‌های مسئله خود را به اشتراک بگذارید و از دیگران بخواهید در ایده‌پردازی برای آن به شما کمک کنند و هر کس چیزی را که در ذهن دارد، بیان کند.
بدین صورت افراد با استعدادهای مختلف، در اقصی نقاط دنیا با شما در بخش ایده‌پردازی همکاری می‌کنند و در نهایت می‌توانید با جمع بندی آن‌ها به نحو احسن ایده‌پردازی کنید.

10. رویا بافی و ساخت ایده

یکی دیگر از روش‌هایی که می‌توان از آن بهره برد، رویابافی است. این روش را در هر زمانی می‌توان اجرا کرد. به خصوص قبل و بعد از خواب بهترین زمان برای رویاپردازی است.
اکثر اوقات ایده‌های جالبی در این مواقع به ذهن فرد می‌رسد. زیرا ذهن خالی از تفکرات روزانه است و می‌تواند راحت‌تر فکر کند. رویاپردازی به شما بال و پر می‌دهد تا هر چقدر که می‌خواهید ایده‌پردازی کنید بدون این که به کیفیت یا موفقیت در آن‌ها فکر کنید. از این رو می‌توانید ایده‌های جذاب و انگیزشی را برای خود ایجاد کنید.

11. زیر سوال بردن اصول

گاهی اوقات چارچوب مشخصی که برای ایده‌های اولیه قرار داده شده است، باعث می‌شود تا محدودیت‌هایی برای پیشرفت ایجاد کند.
از این رو می‌توان مفروضاتی برای این اصول ساخت و آن‌ها را به بحث گذاشت. این کار سبب می‌شود تا محدودیت‌های شکسته شوند و ایده‌ای جدید پا به عرصه وجود بگذارد. این روش باعث باز شدن ذهن حاضرین می‌شود و محصولات و در نهایت خدمات خلاقانه‌ای به جامعه ارائه می‌شود.

با کارلیب؛ افراد ایده‌پرداز را استخدام کنید.

مهم‌تر از ایده‌پردازی، به اجرا درآوردن آن است. اگر ایده‌ای دارید که فکر می‌کنید می‌توان به کمک آن درآمد کسب کنید یا نیاز دارید برای آن سرمایه گذار پیدا کنید، باید سراغ افرادی بروید که به شما کمک کنند، اما این افراد را از کجا می‌توان پیدا کرد؟
امروزه اینترنت سبب تعامل بیشتر افراد با یکدیگر شده است.
وبسایت کارلیب به عنوان پلی بین کارجو و کارفرما عمل می‌کند و چنانچه به دنبال استخدام افراد خلاق و ایده‌پرداز هستید، کارلیب به شما کمک می‌کند تا آگهی استخدام خود به عنوان کارفرما در وبسایت و شبکه‌های اجتماعی این پلتفرم کاریابی آنلاین، منتشر نمایید و با آزمون استخدامی کارلیب، بهترین افراد را گزینش و استخدام نمایید، فقط کافیست به آدرس karlib.com مراجعه نمایید.