منابع انسانی جزء اصلی هر کسب و کاری است. متخصصان منابع انسانی وظیفه جذب، غربالگری، مصاحبه، استخدام، آموزش و توسعه‌ی کارمندان را با هدف ایجاد یک سود رقابتی، بر عهده دارند. همچنین مدیریت منابع انسانی (Human Recources Management) وظیفه حفظ کارمندان مفیدی که یک شرکت استخدام می‌کند را نیز دارد و از سلامت، ایمنی و رفاه همه‌ی کارمندان مراقبت می‌کند.

افراد در سِمت مدیریت منابع انسانی وظایف اداری یک سازمان را برنامه ریزی، هدایت و هماهنگ می‌کنند. آنها در مورد برنامه‌ریزی استراتژیک با مدیران ارشد مشورت نیز مشورت می‌کنند و به عنوان پیوندی بین مدیریت سازمان و کارکنان آن عمل می‌کنند.

تاریخچه‌ی مدیریت منابع انسانی

تاریخچه‌ی مدرن منابع انسانی با انقلاب صنعتی انگلیس آغاز می‌شود؛ زمانی که تأسیس کارخانه‌های بزرگ تقاضا برای نیروی کار را به میزان قابل توجهی افزایش داد. این موضوع در قرن هجدهم و در لحظه‌ای است که تکامل شیوه‌های جدید مدیریت افراد آغاز شده بود. این نقطه‌ی عطف مهم در تاریخ منابع انسانی است.

اولین توسعه منابع انسانی

توسعه سریع رویکردهای جدید صنعتی و اختراعات جدید برای کار در قرن هجدهم، جهان را به طرز چشمگیری تغییر داد. تولید سریع و ارزان اولویت بسیاری از صنایع شد. این کارخانه‌ها هزاران کارگر استخدام کردند که کارگران در آنها روزانه حداکثر 16 ساعت کار می‌کردند، اما بسیاری از کارآفرینان به سرعت این واقعیت را کشف کردند که رضایت کارکنان بر میزان عملکرد و بهره وری تأثیر می‌گذارد.
به گونه‌ای که کارمندانِ راضی از کارآیی بیشتری نسبت به بقیه نیروهای کار برخوردار بودند و می‌توانند محصولات بیشتری نسبت به کارمندان ناراضی تولید کنند. در نتیجه بسیاری از کارخانه‌ها شروع به ارائه برنامه‌های داوطلبانه برای کارمندان کردند تا راحتی و رضایت آنها را افزایش دهند. علاوه بر این، دولت نیز برای معرفی برخی از حقوق اساسی بشر و قانون ایمنی کار شروع به مداخله کرد.

دومین توسعه منابع انسانی

دومین توسعه سریع منابع انسانی از ابتدای قرن بیستم آغاز شد. اکثر سازمان‌ها واحدی به نام مدیریت پرسنل را درون خود راه اندازی کردند. این واحد با تمام مسائل مربوط به كارمندان سر و كار داشت و مسئولیت انطباق كامل با الزامات قانونی جدیدا معرفی شده را بر عهده داشت.
همچنین مسئولیت اجرای برنامه‌های مختلف ایمنی اجتماعی و محیط کار را بر عهده داشت. همه چیز روی بهره وری کارمندان متمرکز بود و افزایش منظم بهره وری، معیار اصلی مدیریت کارکنان بود. این تغییر مهم پس از جنگ جهانی دوم ایجاد شد زیرا ارتش ها برنامه های آموزشی بسیاری را برای سربازان جدید ایجاد کردند.

معرفی واحد مدیریت منابع انسانی در دهه 70 قرن بیستم آغاز شده است. فناوری‌های جدید امکان رشد سازمان‌های بزرگ چند ملیتی را فراهم کردند. آن لحظه ای بود که موج جدید جهانی شدن آغاز شده بود و واحدهای مدیریت پرسنل به واحدهای منابع انسانی تبدیل شدند. سپس شروع به مدیریت فرایندها و رویه‌های پیرامون نیروی کار جهانی کردند.

منابع انسانی در ایران

در ایران نیز تاریخچه‌ی اداره امور کارکنان به قدیم بازمی‌گردد و این تاریخچه با به وجود آمدن نظام اداری در سال ۱۲۸۶ دچار تحولات فراوانی شد. به همین دلیل شاید بتوان سال ۱۲۸۶ را شروع اولین فعالیت‌ها در زمینه مدیریت منابع انسانی در ایران به شمار آورد.
همچنین تشکیل سازمان امور اداری و استخدامی و تصویب قانون استخدام کشوری در سال ۱۳۴۵ را می‌توان اولین مرحله در اعمال مدیریت صحیح منابع انسانی در بخش دولتی به حساب آورد و ادغام سازمان امور اداری و استخدامی و سازمان برنامه و بودجه و تولد سازمان مدیریت و برنامه ریزی را آخرین تلاش تا سال ۱۳۷۹ تلقی نمود.

نقش واحد منابع انسانی در سازمان‌ها

همانطور که پیش‌تر در تایخچه‌ی مدیریت منابع انسانی اشاره شد، مدیریت منابع انسانی در تمام سازمان‌ها دارای یک واحد مستقل می‌باشد.
دپارتمان یا واحد منابع انسانی (Human Resources Department) یا واحد HR شامل گروهی از مدیران منابع انسانی است که مسئولیت مدیریت چرخه کاری کارمندان (به عنوان مثال جذب، مصاحبه، استخدام، آموزش، آموزش و اخراج کارمندان) و مدیریت حقوق و مزایای کارمندان را بر عهده دارد.
هر یک از افراد درون این دپارتمان عنوان شغلی خاصی دارند که به نوعی تعیین کننده‌ی وظایف مشخص آنهاست. این عناوین در ادامه شرح داده می‌شوند.

حوزه‌های تخصصی در واحد منابع انسانی

از آنجا که عنوان مدیریت منابع انسانی یا HR یک عنوان نسبتاً گسترده است، معمولا برای سازمان‌های مختلف معانی مختلفی دارد. با این حال آنچه در کل ثابت است این است که این مدیران منابع انسانی رابط بین کارفرما و کارمندان هستند و هدف کلی آنها اطمینان از استخدام بهترین کارمندان برای موقعیت‌های شغلی مختلف درون سازمان می‌باشد.

حوزه‌های تخصصی مختلفی که افراد در دپارتمان منابع انسانی می‌توانند روی آن تمرکز داشته باشند به همراه وظایف آنها شامل موارد زیر است:

1. برنامه ریزی و اشتغال؛ 

o اجرای استراتژی استخدامی سازمان
o مصاحبه با متقاضیان
o اجرای آزمون‌های قبل از استخدام
o کمک به انجام تحقیقات روی کارمندان (قبل از استخدام)
o پردازش‌های مربوط به ترفیع شغلی و اخراج کارمندان

2. توسعه منابع انسانی؛

o برگزاری جلسات آموزشی
o اجرای برنامه‌های آموزشی در حین کار
o ارزیابی اثربخشی برنامه‌های آموزشی
o نگهداری سوابق مشارکت کارکنان در کلیه برنامه‌های آموزشی

3. تجزیه و تحلیل منابع انسانی؛

o تجزیه و تحلیل وظایف شغلی کارکنان
o نوشتن شرح وظایف کارکنان
o انجام ارزیابی‌های شغلی
o انجام و تجزیه و تحلیل‌های مربوط به جبران خسارت سازمان

4. مدیریت روابط کارمندان؛

o کمک به مذاکره در مورد توافقات جمعی
o حل و فصل شکایات کارمندان
o تنظیم قراردادهای کاری
o مذاکره با کارمندان در ارتباط با حقوق و مزایا و دستمزد

5. مدیریت ریسک؛

o تدوین و اجرای برنامه‌های ایمنی و بهداشتی
o انجام بازرسی‌های ایمنی
o آماده سازی گزارش‌های دولتی جهت اعلام تطابق با برنامه‌های دولتی

این موارد شرح کلی وظایف مدیران منابع انسانی بود، اما در ادامه به شرح جزئی برخی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین وظایف و کارهایی که مدیر منابع انسانی به عهده دارد، می‌پردازیم تا بضورت عمقی‌تر با آنها آشنا شوید.

شرح وظایف مدیر منابع انسانی (HR) 

معمولا اگر از کارمندان هر سازمانی بپرسید که بخش منابع انسانی چیست و چه می‌کند پاسخی دریافت می‌کنید که در درجه اول با ناراحت کننده‌ترین جنبه‌های این سِمت سرو کار دارد؛ از جمله رسیدگی به تخلفات کارمندان، تعدیل نیرو و اخراج از کار، اما حقیقت این است که بخش منابع انسانی یا HR در واقع برای حمایت از کارمندان تلاش می‌کند.

"منابع انسانی" به معنای واقعی کلمه یک منبع برای انسان و کمک به فرد و حمایت از او (در محیط کار) است. در اینجا به شرح وظایف مدیریت منابع انسانی در هر سازمان می‌پردازیم:

1. انتخاب کاندیداهای مناسب موقعیت‌های شغلی؛

HR باید نیازهای سازمان را درک کند و اطمینان حاصل کند که این نیازها هنگام استخدام در پست‌های شغلی جدید برآورده می‌شود. این که فقط یک آگهی استخدام در سایت‌های کاریابی قرار دهید برای این کار کافی نیست، زیرا باید ابتدا بازار را تجزیه و تحلیل کنید، با سایر مدیران درون سازمان مشورت کنید و بودجه بندی‌ها را مدیریت کنید. سپس، پس از ارسال آگهی استخدام، باید تحقیقات بیشتری روی رزومه‌های ارسالی انجام شود تا اطمینان حاصل شود که کاندیداهای مناسب جذب و معرفی می‌شوند.
فرآیند استخدام، یک کار بزرگ و پرهزینه است؛ انتخاب کاندیدای مناسب می‌تواند کل سازمان را احیا کند اما کاندیدای اشتباه باعث می‌شود مجبور شوید کل این فرآیند را دوباره از اول انجام دهید.

2. استخدام پرسنل حرفه‌ای؛

مدیران منابع انسانی وظیفه ترتیب دادن مصاحبه و هماهنگی‌های لازم برای استخدام کارمندان جدید را بر عهده دارند. آنها همچنین مسئولیت انجام مراحل دریافت مدارک کارمندان و عقد قرارداد با آنها را نیز به عهده دارند.

3. بررسی حقوق و دستمزد کارمندان؛

منابع انسانی در ابتدای هر ماه، ساعات کارکرد هریک از کارمندان را محاسبه کرده و درصورت اینکه به آنها پاداش و اضافه کاری تعلق گرفته باشد، به پایه حقوق آنها اضافه کرده و مبلغ پرداختی هر کارمند را اعلام می‌کند.

4. انجام اقدامات انضباطی درون سازمانی؛

بهتر است منظور از این مسئولیت را با یک مثال شرح دهیم:
اگر شرکتی متوجه شود که یک کارمند خاص معمولاً دیر در محل کار حاضر می‌شود و حتی بعد از اخطارهای متعدد نیز این موضوع ادامه می‌یابد، HR می‌تواند وارد عمل شود و دلیل این امر را بررسی کند.
این کار می‌تواند فرصت خوبی برای مشاوره و کمک به کارمند باشد و از طرف دیگر شاید گاهی این اقدامات انضباطی لازم نباشد و بهتر باشد که کارمند اخراج شود که تشخیص و بررسی این امر بر عهده‌ی مدیر منابع انسانی می‌باشد.

5. به روز رسانی سیاست‌ها و خط مشی‌های کاری؛

سیاست‌های کاری باید هر ساله با تغییر روند سازمان به روز شوند (یا حداقل مورد بررسی قرار گیرند). وظیفه‌ی HR این است که به طور رسمی سیاست‌های کاری را به روز کند و خط مشی‌هایی که دیگر به شرکت یا کارمندان خدمتی ارائه نمیدهد را تغییر دهد.

6. حفظ و نگهداری سوابق کارمندان؛

نگهداری سوابق منابع انسانی یا کارمندان طبق قانون تعیین شده است. این سوابق به کارفرمایان کمک می‌کند تا شکاف‌های مهارتی کارمندان را برای کمک به روند استخدام و مطابقت با مقررات، شناسایی کنند. این سوابق همچنین شامل مشخصات شخصی و تماس اضطراری برای هر کارمند نیز می‌شود.

تحصیلات و مهارت‌های مدیر منابع انسانی

پس از شرح شغل مدیریت منابع انسانی و ذکر وظایف آن ممکن است سوالات دیگری در ذهن افرادی که قصد دارند در این سِمت مشغول به کار شوند (از جمله شرایط احراز مدیر منابع انسانی) شکل بگیرد که در ادامه برای جمع‌بندی به این سوالات پاسخ خواهیم داد.

مدیران منابع انسانی معمولاً به مدرک کارشناسی نیاز دارند. معمولا افراد دارای مدارک تحصیلی در رشته‌ی منابع انسانی و سایر رشته‌های مرتبط مانند مدیریت کسب و کار یا MBA، اقتصاد، حقوق، مدیریت، روانشناسی، مطالعات اجتماعی، مدیریت بازرگانی و فناوری اطلاعات در شغل مدیریت منابع انسانی مشغول به کار شوند.

مهارت‌های کلیدی مدیر منابع انسانی

هر فردی که بخواهد به عنوان مدیر منابع انسانی مشغول بکار شود باید دارای تعدادی مهارت‌های فردی نیز باشد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مهارت‌های ارتباطی خوب (روابط عمومی بالا)
• آگاهی و تمرکز تجاری
• مهارت‌های مدیریتی قوی
• توانایی تجزیه و تحلیل و حل مسئله
• توانایی تفسیر و توضیح چارچوب قوانین کار برای کارمندان
• مهارت مذاکره
• امکان ایجاد روابط کاری با افراد در همه سطوح
• مهارت کار تیمی
• توجه دقیق به جزئیات
• مهارت‌ محاسبات و ریاضی
• مهارت‌های IT

به عنوان مدیر منابع انسانی، استخدام شوید.

به طور معمول تمام کسب و کارها و شرکت‌ها از جمله سازمان‌های بزرگ مثل بانک‌ها، شرکت‌های بیمه، بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها، موسسات فناوری، تولید کنندگان، سازمان‌های صنعتی، موسسات خیریه و... به دپارتمان یا واحد مدیریت منابع انسانی نیاز دارند.

اکنون با توجه به تمام نکات ذکر شده می‌توانید توانایی‌ها و قابلیت‌های خود را محک زده و متوجه شوید که این شغل برای شما مناسب است یا خیر، اما اگر علاقمند به این شغل هستید و شرایط و مهارت های مورد نیاز برای تصدی این شغل را دارید، کافیست وارد وبسایت کارلیب شوید تا جدیدترین آگهی‌های استخدام مدیر منابع انسانی را مشاهده کنید.