چگونه روحیه مسئولیت پذیری را در خود تقویت کنیم؟

مسئولیت پذیری یکی از ارکان مهم زندگی است که به امور نظم بخشیده و کمک می‌کند کارها مطابق روند مناسب و درست پیش بروند، اما تعریف درست این کلمه چیست؟ به چه کسی می‌گوییم مسئولیت پذیر؟ این‌ها مواردی هستند که ممکن است بر سر معنای آن‌ بحث وجود داشته باشد.

در ادامه این مطلب به تعریف مفهوم مسئولیت پذیری پرداخته و تلاش کرده‌ایم نکاتی را بیان کنیم که به شما کمک می‌کنند بیشتر مسئولیت پذیر باشید. آشنایی با این نکات سبب می‌شوند علاوه‌بر رعایت نظم در امور خود، کارها را به درستی پیش ببرید و حتی در وقت خود به خوبی صرفه‌جویی کنید، با ما بمانید.

مسئولیت پذیری چیست؟

در فرهنگ لغت، مسئولیت پذیری را به شکل زیر تعریف کرده‌اند:

• وظیفه یا وظایفی که شما ملزم به انجام آن هستید یا از شما انتظار می‌رود به آن‌ها رسیدگی کنید.
• کاری که شما باید انجام دهید، زیرا از نظر اخلاقی درست است، از نظر قانونی لازم است و دلایل اینچنینی.
• حالت داشتن شغل یا وظیفه در برخورد و مراقبت از چیزی یا کسی.
• کیفیت فردی که می‌تواند به او اعتماد کرد تا آنچه را که انتظار می‌رود یا مورد نیاز و غیره است انجام دهد.
• انجام کاری با مسئولیت شخصی خود، بدون اینکه به شما گفته شود و اگر نتیجه بدی داشت تقصیر را بپذیرید.

مسئولیت پذیری یک مهارت است که باید آن را فرا بگیرید. با این حال، روش‌های مختلفی برای انجام این کار وجود دارد. شما با عملکرد خود شخصیت خود را شکل می‌دهید. به عنوان مثال، این شما هستید که تنبلی یا صبح زود بیدار شدن را انتخاب می‌کنید. یا همچنین، پس‌انداز کردن یا بی‌پروا خرج کردن را.

احساس مسئولیت

احساس مسئولیت از بدو تولد نمی‌آید بلکه چیزی است که با افزایش سن، رفتن به مدرسه و پیشرفت در زندگی کسب می‌شود.
احساس مسئولیت شما می‌تواند متأثر از اعضای خانواده، دوستان یا چیز دیگری باشد که مثلاً در تلویزیون می‌بینید. از این روی احساس مسئولیت شما فقط به خود شما بستگی دارد. زیرا این شما هستید که رفتار، کردار و گفتار خود را انتخاب می‌کنید.

مسئولیت پذیری در سازمان

برخی افراد این کار را به عنوان وظیفه‌ای که بر اساس موقعیت افراد در سازمان، به آن‌ها محول شده است، می‌شناسند. تعجبی ندارد که اغلب این کلمه را در محیط کار بیشتر می‌شنویم، چون در این محیط، وظیفه‌ای به شما داده شده که انتظار می‌رود آن را به بهترین شکل انجام دهید.

روش‌های تقویت مسئولیت پذیری

همه چیز به تصمیم آگاهانه خود شما برمی‌گردد. بنابراین، مقصر دانستن دیگران به دلیل اشتباهات خود کار صحیحی نیست. با این اوصاف، در ادامه چند نکته در مورد اینکه چگونه حس مسئولیت پذیری خود را تقویت کنید آورده شده است:

1. بهانه تراشی نکنید؛

هنگامی که اشتباهی مرتکب شدید، خود را در معرض آن قرار دهید. به جای انتقال سرزنش به کسی یا چیز دیگری، دلیل واقعی را بگویید که چرا نتوانسته‌اید کاری را انجام دهید. با آوردن بهانه، در واقع اعتراف می‌کنید که مسئولیت پذیر نیستید. علاوه‌بر این، بهانه تراشی شما را ترسو می‌کند. اگر نمی‌توانید کاری مانند تهیه متن سخنرانی برای فردا را به اتمام برسانید، قولی در مورد آن ندهید.
شما باید به روشنی در مورد آنچه می‌توانید و نمی‌توانید انجام دهید فکر کنید، تا از بهانه تراشی برای خود جلوگیری کنید. حتی بهتر، وقتی در چنین شرایطی قرار گرفتید، بگویید که چرا به جای این که یک دروغ بسیار کوچک بیان کنید، آن کار را انجام ندادید.

2. شکایت نکنید؛

شاکی‌ها معمولاً افرادی هستند که زیاد حرف می‌زنند و هیچ کاری نمی‌کنند. آن‌ها می‌توانند کلمات بزرگ را به بازی بگیرند، اما وقتی صحبت از انجام کاری در مورد یک موضوع واقعی می‌شود، بی‌حرکت شده و کاری از پیش نمی‌برند. می‌توانید شکایت را کنار بگذارید و مسئولیت خود را به دست بگیرید. اگر نحوه انجام یک کار خاص را دوست ندارید، آن را به روش خودتان انجام دهید یا با شخصی که این کار را اشتباه انجام داده مشورت کنید.

با مشاوره، می‌توانید در مورد آن موضوع راهنمایی گرفته و فرصتی کسب کنید تا در آرامش به راهکار بهتری برسید. اگر بخواهید شکایت کنید، کلمات کاملاً خالی و ناامید کننده‌ای از دهان شما بیرون می‌آیند. همچنین، با همیشه نق‌زدن در مورد دنیای اطراف، در واقع خود را پر از انرژی و حس منفی می‌کنید.
به نظر می‌رسد شما نمی‌توانید چیز خوبی برای گفتن پیدا کنید. با منفی بودن، بیچاره می‌شوید. بنابراین کاهش شکایت از خود و اطراف، احساس و انرژی مثبت به شما داده و باعث می‌شود به رضایت و آرامش برسید.

3. امور مالی خود را مدیریت کنید؛

یکی از مسئولیت‌های عمده‌ای که در بزرگسالی خواهید داشت مراقبت از پول خود است. شما شغلی پیدا خواهید کرد، حقوق دریافت خواهید کرد و باید سعی کنید ماه به ماه با آن زندگی کنید.
برای پیشگیری از بروز هرگونه مشکل، ممکن است سعی کنید مقداری از پول خود را کنار بگذارید. پس‌انداز همیشه ایده خوبی است. اما متأسفانه، همه یاد نمی‌گیرند یا نمی‌دانند چگونه امور مالی خود را مدیریت کنند.
معمولاً افراد اکثریت حقوق خود را قبل از پایان ماه خرج می‌کنند. حتی گاهی اوقات از پرداخت قبض خود غافل می‌شوند زیرا معمولاً چیز دیگری برای خرج کردن پول پیدا کرده‌اند. این‌ها نمونه‌هایی از کاری است که یک فرد غیرمسئول انجام می‌دهد.

بنابراین باید یاد بگیرید چگونه وقتی حقوق خود را می‌گیرید برای نحوه استفاده از بقیه آن برنامه‌ریزی کنید و مقداری پول در حساب پس‌انداز خود داشته باشید یا شاید بتوانید بخشی از آن را سرمایه گذاری کنید تا درآمد جانبی داشته باشید. هر دو این موارد بهتر از هزینه‌های بی‌پروا و بدون فکر هستند که می‌توانند منجر به بدهی و مشکلات دیگری برای شما شوند.

4. اتلاف وقت نکنید؛

افراد موفق افرادی سخت‌کوش هستند. برای اینکه در هر جنبه از زندگی خود، پیروزی کسب کنید و به موفقیت برسید باید سخت کار کنید. بنابراین، شما باید مسئولیت پذیر باشید. بدون این مورد هرگز به موفقیت‌های بزرگ نمی‌رسید.
در این مسیر، اولین اقدامی که می‌توانید به سمت بهتر شدن انجام دهید توقف تأخیر است. اتلاف وقت گران‌بهای خود را متوقف کنید!

ساعاتی را که در اینترنت جستجو می‌کنید، شبکه‌های اجتماعی را دنبال می‌کنید یا خواب هستید و کار مثبت و مؤثری انجام نمی‌دهید، می‌توانست برای کارهای بهتر استفاده شود. به عنوان مثال، می‌توانستید کتاب بخوانید، پیاده روی کنید یا یک تمرین ورزشی انجام دهید.
علاوه‌بر این، می‌توانستید آن پروژه‌ای را که خیلی عقب افتاده بود به پایان برسانید. هر چیزی از اتلاف وقت بهتر خواهد بود. تأخیر شما را به جایی نمی‌رساند. اگر اوقات فراغت مناسبی دارید، از آن به روشی هوشمندانه و خلاقانه استفاده کنید.

5. ثابت قدم باشید؛

داشتن برنامه روتین خوب است. روتین یعنی نظم داشتن و این بدان معنی است که در مسیر درست قرار دارید. اگر کار می‌کنید، سعی کنید هر روز در یک ساعت مشخص بیدار شوید. حتی در تعطیلات آخر هفته هم می‌توانید زودتر بیدار شوید، نه اینکه تا ظهر در رختخواب بمانید. این به شما تا حدودی ثبات می‌بخشد.
به علاوه، بیدار شدن زود هنگام به شما امکان می‌دهد وقت بیشتری برای هر کاری که باید آن روز به پایان برسانید داشته باشید.
متناوباً، می‌توانید آرام باشید و از روز تعطیل نیز لذت ببرید. اگر دانشجو هستید، باید عادت کنید که به طور منظم مطالعه کنید. یا اگر در بیرون از کشور زندگی می‌کنید، به یاد داشته باشید که هر هفته با دوستان و خانواده خود تماس بگیرید.
علاوه‌بر این، شما باید برنامه‌ای مناسب برای کارهای شخصی خود تنظیم کنید. اگر چند مورد در طول هفته تکرار می‌شوند، آن‌ها را به همین ترتیب حفظ کنید. خارج شدن از برنامه می‌تواند کل روال زندگی شما را خراب کرده و تعادلتان را به هم بزند.

6. وظایف محوله را به طور کامل به پایان برسانید؛

مسئولیت پذیری به معنای کنترل هر کاری است که انجام می‌دهید. یعنی اجازه نمی‌دهید دیگران مقصر کارهای انجام نشده شما باشند یا دوستان و خانواده خود را فراموش کنید. همچنین، شما نباید اجازه دهید که تنبلی بر روی رویکرد کاریتان غلبه کند. اگر وظیفه‌ای به شما محول شود، می‌توانید آن را تا پایان، به خوبی پشت سر بگذارید.
این همان کاری است که افراد مسئول انجام می‌دهند. از همه مهم‌تر، آن‌ها هر مسئولیتی را که بر دوششان هست، خواه مربوط به کار یا زندگی باشد، می‌پذیرند.
آن‌ها هیچ کاری را نیمه‌کاره رها نکرده یا قربانی کارهای بیهوده و بازی نمی‌کنند. نه! افراد مسئول در حالی که هر دو پایشان در یک کفش است، محکم روی انجام وظیفه خود می‌ایستند.

7. حس قدرت خود را در خود افزايش دهيد؛

افراد برای برخورداری از عزت نفس زياد که يکی از ويژگی‌های مرتبط با مسئوليت پذيری است، به حس قدرت نياز دارند. احساس قدرت یعنی فرد دارای منابع، فرصت و قابليت تأثيرگذاری بر شرايط است. فرد بايد فرصت داشته باشد که انتخاب کند و تصميم بگيرد، کفايت قدرت و کفایت خود را اعمال نمايد و وظايفی را که با توانايی‌های وی مطابقت دارد، به انجام برساند.
برای افزايش حس قدرت در خود لازم است هنگام رويارويی با مسائل مختلف به سه عامل توجه کنيد تا ميزان مسئوليت‌پذيری خود را افزايش دهيد. اين عوامل عبارتند از:

1. امکاناتی که در اختيار داريد
2. فرصت انجام کار مورد نظر
3. قابليت انجام آن کار

چرا باید مسئولیت پذیر باشیم؟

مسئولیت پذیری ویژگی اصلی برای مردان، زنان و کودکان است، ویژگی‌ای که برای مدت زمان طولانی و در طول زندگی به کار می‌آید.
این مورد، همچنین می‌تواند دیدگاه شما را نسبت به دیگران تغییر دهد، زیرا مسئولیت پذیری توانایی شما را در پاسخگویی نسبت به رفتارهای خود، انتقادی فکر کردن، عملکرد خوب زیر فشار و انجام کارهای بزرگ و کوچک به راحتی به شما نشان می‌دهد. به همین ترتیب، دلایل زیادی برای تبدیل شدن به یک فرد مسئول‌تر وجود دارد:

1. می‌توانید روابط خود را قوی‌تر و طولانی‌تر کنید؛

آیا می‌خواهید دوستان و اعضای خانواده شما به شما ایمان داشته باشند؟ مسئولیت اقدامات خود را برعهده بگیرید تا از مزایای مشارکت قوی و طولانی مدت با دیگران بهره‌مند شوید.
به یاد داشته باشید، هیچکس کامل نیست و شاید شما هم در مقاطع مختلف زندگی خود مرتکب اشتباه شده باشید، اما کسانی که مسئولیت اشتباهات خود را به عهده می‌گیرند و در برابر اقدامات روزمره خود پاسخگو هستند، در بین دوستان و اعضای خانواده خود، به عنوان فردی معتمد شناخته می‌شوند و در پایان، این اعتماد می‌تواند پایه و اساس پاداش روابط با دیگران باشد.

2. نسبت به خود و دیگران دلسوزتر خواهید بود؛

یک فرد مسئول به دیگران اهمیت می‌دهد و آنچه را که برای حمایت از دوستان و اعضای خانواده خود لازم است انجام خواهد داد. در برابر، یک فرد همدل قادر است در کفش شخص دیگری قدم بزند تا دیدگاه او را بهتر درک کند و مطابق آن عمل کند.
به عنوان یک فرد مسئول، می‌توانید شانه‌ای قابل اعتماد برای دوستان و اعضای خانواده خود در مواقع ضروری باشید. از این رو شما احساس ترحم و همدلی موردنیاز را خواهید داشت تا خود را در جای دیگران قرار داده و آن‌ها را درک کنید.

3. هرگز نگران سرزنش کردن دیگران نخواهید بود؛

زندگی ممکن است گاهی ناعادلانه به نظر برسد، اما به عنوان یک فرد مسئول، هرگز دیگران را به خاطر مشکلات پیش آمده سرزنش نخواهید کرد و این موجب آرامش و رضایت خاطر درونی می‌شود.
هیچکس هرگز نگفته که راه موفقیت آسان خواهد بود و در حالی که این مسیر پر از چالش‌ها و مشکلات مختلف است، یک فرد مسئول می‌داند چگونه بدون سرزنش دیگران، آن را ادامه دهد.
در واقع، این فرد سعی می‌کند از هر موقعیتی به بهترین شکل استفاده کند و با نزدیک شدن به هر مشکل با آن کنار بیاید.
وقتی صحبت از بازی سرزنش می‌شود، هیچکس برنده نیست، اما کسانی که مسئولیت پذیر هستند هرگز دیگران را مقصر مشکلات خود نمی‌دانند و در عوض به یافتن راهکار برای این مسائل توجه خواهند کرد. که درنهایت سبب می‌شود روز به روز به موفقیت نزدیک‌تر شوند.

4. تشخیص می‌دهید چه زمانی شرایط از کنترل خارج است؛

ما فقط انسان هستیم و مواقعی پیش می‌آید که شرایط فراتر از اختیار ماست. یک فرد مسئول این مسئله را تشخیص داده و سعی می‌کند فقط آنچه را که می‌تواند، به صورت روزمره کنترل کند.
جهان می‌تواند استرس‌زا و طاقت‌فرسا باشد، خصوصاً برای کسانی که سعی در کنترل شرایطی دارند که به سادگی قادر به کنترل آن‌ها نیستند. از سوی دیگر، افراد مسئول اغلب در بیشتر فشارهای روانی نیز خونسرد و خاطرجمع باقی می‌مانند، زیرا می‌دانند چه چیزی برای کنترل آنچه که می‌توانند انجام دهند، لازم است.

روحیه مسئولیت پذیری را در خود تقویت کنید.

مسئولیت پذیری یکی از ویژگی‌های اکتسابی و نوعی مهارت شخصی است و هیچ انسانی از ابتدای تولد با مسئولیت یا بی‌مسئولیت به دنیا نیامده بلکه در مسیر رشد و کسب تجارب زندگی به مرور این حس در او پرورش می‌یابد و نیازمند آموزش و تمرین است.

البته ممکن است افراد با وجود تجارب مشابه در زندگی بازهم میزان مسئولیت پذیری متفاوتی داشته باشند،اما آنچه که مسلم است، فرد مسئولیت پذیر معمولاً در جنبه‌های مختلف زندگی‌ بهتر از سایرین عمل می‌کند، زیرا مسئولیت انتخاب‌های زندگی خود را به گردن دیگران نمی‌اندازد، از شکست و کسب تجربه نمی‌هراسد و برای رسیدن به اهداف زندگی از تجارب خود استفاده می‌کند بنابراین مدیریت بهتری بر امور زندگی خود دارد.