منتور کیست؟ منتورینگ چیست؟

هر کسی در زندگی حداقل به یک مشاور و راهنما نیاز دارد. همان‌طور که دوستانتان در مشکلات زندگی راهنمایی‌تان می‌کنند، منتور نیز همین میزان پشتیبانی را در زمینه کاری فراهم می‌کند.
داشتن منتور در هر مرحله‌ای ارزشمند است، برای مثال پیدا کردن کار، کنار آمدن با یک نقش و سِمت جدید، تلاش برای پیشرفت شغلی یا تغییر دادن مسیر کاری.
منتور فرصت‌هایی را برای شما فراهم می‌کند که در زمینه کاری‌تان پیشرفت کنید. می‌توان گفت تقریباً تمامی افراد موفق در نقطه‌ای از زندگی‌شان یک منتور داشته‌اند.

منتور کیست؟

منتور (Mentor) کسی است که ابزار، راهنمایی، حمایت و بازخوردی را که برای پیشرفت در کارتان نیاز دارید فراهم می‌کند. منتور معمولاً قبلاً شرایطی مشابه شما داشته است. هر کسی می‌تواند منتور باشد مثل دوست، یکی از اعضای خانواده، هم‌کلاسی،‌ همکار، رئیس فعلی یا قبلی یا حتی کسی که از طریق یک رویداد اجتماعی با او آشنا شده‌اید. منتور کسی نیست که او را از دور ستایش می‌کنید، بلکه او نقشی منسجم در زندگی‌تان دارد.

منتورینگ چیست؟

منتورینگ (Mentoring) رابطه‌ای است که در آن یک فرد باتجربه (منتور) به یک فرد کم‌تجربه (منتی) کمک می‌کند تا مهارت‌هایتان را در یک زمینه خاص بهبود ببخشد.
تحقیقات نشان می‌دهد کسانی که منتور داشته‌اند رضایت شغلی نیز دارند، عملکردشان بهتر شده و افزایش دستمزد داشته‌اند و حتی کمتر ار معرض فرسودگی شغلی قرار می‌گیرند.

مفهوم منتورینگ در سال‌های اخیر پرکاربردتر شده و باعث شده کارگاه‌ها و دوره آموزشی منتورینگ زیادی پدیدار شوند. خدمات منتورینگ رسمی هزینه دارد، زیرا رسیدن به سطح دانش و تجربه منتور به زمان و تلاش زیادی نیاز دارد.

اهداف منتورینگ

اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدتی که منتی تعیین می‌کند، اهداف منتورینگ نام دارد. اهداف بلندمدت بزرگ‌تر هستند (مثل تبدیل‌شدن به یک رهبر قوی).
در مقابل، اهداف کوتاه‌مدت کوچک بوده (مثل توسعه دادن مهارت‌های رهبری) و مسیر رسیدن به اهداف بزرگ هستند. تعداد اهداف تعیین‌شده به عوامل مختلف بستگی دارد ولی باید واقع‌گرایانه باشد.

مزایای منتور بودن

نه تنها داشتن منتور، بلکه منتور بودن نیز مزیت‌‌های خاص خود را دارد. از جمله مزیت‌های منتور بودن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. با منتور شدن می‌توانید مهارت‌های ارتباطی یا نظارتی خود را تقویت کنید. این کار فرصت تمرین کردن مهارت‌های همدلی و گوش دادن فعالانه را فراهم می‌کند.
2. با منتور بودن می‌توانید ارتباطات و شبکه‌های خود را گسترش دهید که یک عامل بسیار مهم در موفقیت و پیشرفت شغلی است.
3. منتور یک فرد دیگر بودن باعث می‌شود به خودتان هم‌فکر کنید.
   برای مثال، چه موفقیت‌هایی داشته‌اید و چگونه به آن‌ها رسیده‌اید؟ چه ویژگی‌ها و نقاط قوتی در موفقیت کاری شما نقش داشتند؟ سؤال پرسیدن از منتی اغلب باعث شناخت بیشتر خودتان و افزایش خودباوری می‌شود.

انواع منتور 

در مجموع 9 مدل منتور وجود دارد که در ادامه هرکدام را جداگانه بررسی می‌کنیم.

1. به چالش کشنده:

اگر می‌خواهید پیشرفت کنید، باید منتوری انتخاب کنید که سؤالات سخت بپرسد و کمک کند تا شرایطتان را واقع‌گرایانه تحلیل کنید.
این منتور صادقانه در مورد خوب یا بد بودن یک ایده نظر می‌دهد که باعث می‌شود وارد مسیر درست‌شده و از اشتباهات بزرگ اجتناب کنید.

2. تشویق‌کننده:

پشتیبانی مثبت باعث ایجاد انگیزه می‌شود. والدین، همسر و دوستان ما تا حدودی این نقش را ایفا می‌کنند.
این نوع منتور واقعاً از موفقیت شما خوشحال می‌شود و زمانی که دچار مشکل شده‌اید به ادامه دادن راه تشویقتان می‌کند.

2. مربی؛

این منتور در حل کردن مشکلات بزرگ به شما کمک می‌کند. منتور مربی، استراتژی‌هایی برای حل مشکل پیشنهاد می‌کند که ممکن است به ذهنتان نرسیده باشد و کمک می‌کند تصویر بزرگ‌تر را ببینید.

3. وصل‌کننده:

این نوع منتور شبکه‌های فردی و حرفه‌ای خود را با کمال میل در اختیار دیگران قرار می‌دهد. منتور وصل‌کننده یکی از دارایی‌های با ارزش در زندگی شخصی و حرفه‌ای است.

4. آموزش‌دهنده:

منتور آموزش‌دهنده برای آموزش دادن تخصص خود به کسانی که علاقه‌مند به یادگیری آن هستند زمان می‌گذارد و عاشق دیدن موفقیت همه است.

5. ایجادکننده ایده:

گاهی اوقات مشغله‌های کاری و فشار فکری باعث می‌شود، خلاقیتتان مسدود شود. در چنین شرایطی، او نقش شریک تفکر را اجرا کرده و کمک می‌کند ذهنتان را به روی تجربه‌ها و فرصت‌های جدید باز کنید.

6. کتابدار؛

اطلاعات زیادی در مورد جامعه، باشگاه‌ها، سازمان‌ها و سیستم‌های پشتیبانی شما دارد. منتور کتابدار تقریباً برای هر نیازی یک منبع سراغ دارد و می‌داند جواب سؤال‌ها کجا پیدا می‌شود.

7. سوپراستار؛

این منتور کسی است که او را ستایش می‌کنید. با این‌که روش کار او تنها روش درستی نیست، بینش‌های ارزشمند را برای رسیدن به اهداف فراهم می‌کند.

8. هم‌تیمی؛

گاهی اوقات فقط به یک گوش شنوا نیاز دارید. منتور می‌داند که همیشه به دنبال راه‌حل مشکل نیستید و فقط یک دلسوز می‌خواهید.

 

ویژگی‌های یک منتور خوب

بهترین منتورها چند ویژگی مشترک دارند. پس شما هم باید به این ویژگی‌ها توجه کنید:

1. دانش یا تخصص مرتبط دارد؛

بدیهی است که باید یک پیشینه مرتبط داشته باشد و باعث پیشرفت شما ‌شود، زیرا قبلاً در سطح شما بوده، تجربیات مشترک دارد و می‌داند برای موفق شدن به چه چیزهایی نیاز دارید.
نباید بیشتر از ۵ یا ۱۰ سال از شما مسن‌تر باشد. کسی که ۲۰ یا ۳۰ سال با شما اختلاف سنی دارد باوجود داشتن تجربه‌های ارزشمند احتمالاً نمی‌تواند شرایط شما را درک کند و توصیه‌های خوب ارائه کند.

2. مدام در حال یادگیری و رشد است؛

همه‌چیز همواره در حال تغییر و رشد است، در نتیجه کسی که به دنبال پیشرفت نباشد نمی‌تواند یک منتور خوب باشد. منتورهای خوب به‌طور منظم اطلاعات خود را به روز می‌کند.

3. مشتاق به اشتراک گذاشتن تخصص است؛

علاوه‌ بر داشتن دانش و تخصص باید به آموزش دادن آن‌ها نیز تمایل داشته باشد. بهترین منتورها واقعاً دوست دارند دیگران از تجربیات آنها که در طول کارشان کسب کرده‌اند، بهره‌مند شوند.

4. رفتار محترمانه دارد؛

نباید سخت‌گیرانه و مخرب انتقاد کند، رفتار نامناسب داشته باشد یا دیگران را با القاب بد صدا کند. این کارها باعث ایجاد یک رابطه غیرمولد و ناامیدکننده می‌شود. یک منتور خوب درصورتی‌که ناخواسته بد رفتار کند، متوجه شده و عذرخواهی می‌کند.

5. تمایل به سرمایه‌گذاری روی دیگران دارد؛

منتورینگ یک نوع سرمایه‌گذاری است. منتورهای خوب می‌دانند که کار منتورینگ یک فرآیند دراز مدت است، در نتیجه صبور هستند. آن‌ها انتظار نتایج فوری را ندارند و به‌راحتی تسلیم نمی‌شوند. همچنین، به حفظ و پرورش دادن روابط حرفه‌ای خود اهمیت می‌دهند.

6. توانایی ارائه بازخورد مستقیم و صادقانه دارد؛

پیدا کردن یک منتور محترم که در صورت نیاز سختگیری کند بسیار مهم است. او می‌داند که چطور باید یک بازخورد سازنده، مهربان و مستقیم به شما بدهد و از صادق بودن و جریحه‌دار کردن احساسات شما هم نمی‌ترسد. همچنین اشتباهات را گوشزد می‌کند که باعث می‌شود در آینده تصمیمات بهتری بگیرید.

7. مهارت گوش دادن و همدلی دارد؛‌

به‌جای این‌که فقط راهنمایی کند باید سؤال هم بپرسد. همچنین، باید در مورد کارهایی که می‌کنید و برنامه‌های منتی کنجکاو باشد.

8. الهام‌بخش است؛

وقتی "منتی" در برابر مشکلات و سختی‌ها ناامید می‌شود، "منتور" باید به او انرژی مثبت بدهد و هدف را یادآوری کند.

چطور به یک منتور موفق تبدیل شویم؟

برای این دستاورد باید به سه نکته توجه کنید:

1. "منتی" را باور داشته باشید؛

فقط منتور کسانی بشوید که به آن‌ها باور دارید. اگر قرار است وقت، ارزش‌ها و تخصص خودتان را به اشتراک بگذارید، باید به منتی و توانایی رشد او باور داشته باشید.

2. در دسترس باشید؛

جلسات منظم کلید ایجاد یک رابطه منتورینگ موفق است،‌ بنابراین اگر اطمینان ندارید که می‌توانید این کار را انجام دهید بهتر است در مورد شروع رابطه تجدیدنظر کنید.

3. به روابط میان خود و منتی توجه کنید؛

همیشه یادتان باشد که رابطه منتورینگ در مورد چه کسی است. اگرچه تجربیات و تخصص شما ارزش زیادی در رابطه منتورینگ دارند، این رابطه در مورد شما نیست. بیشتر مکالمه‌ها باید در مورد منتی و اهداف او باشند. در نهایت، صادق و مهربان باشید.

انواع منتورینگ

منتورینگ در درجه اول به دو دسته رسمی و غیررسمی تقسیم می‌شود.

1. غیررسمی:

رابطه‌ای است که به‌صورت طبیعی تکامل پیدا می‌کند و تقریباً مشابه دوستی است. همکاران، اعضای خانواده و دوستان می‌توانند منتور غیررسمی باشند.

2. رسمی:

در مقابل، منتورینگ رسمی معمولاً یک برنامه سازمان یافته است که به افراد کمک می‌کند منتورهای مناسب پیدا کنند. منتورینگ را می‌توان به شیوه‌های مختلف برای اهداف مختلف اجرا کرد، زیرا هر نوع آن برای رسیدن به اهداف خاص مناسب است.

آموزش منتورینگ در محل کار قدمت زیادی دارد. کسب‌وکارها و سازمان‌های موفق به‌طور گسترده از برنامه‌های منتورینگ استفاده می‌کنند و اهمیت زیادی برای آن قائل هستند. در این سازمان‌ها از هر یک از مدیران و افراد باتجربه خواسته می‌شود منتورینگ یک یا چند کارمند را بر عهده بگیرند و به آن‌ها در طی کردن مسیر شغلی کمک کنند.

این برنامه‌ها معمولاً برای کسانی در نظر گرفته می‌شوند که پتانسیل عهده‌دار شدن سمت‌های مهم سازمانی در آینده را دارند. منتورهای سازمانی که کارمندان ارشد و باتجربه هستند، دانش و تخصص خود را به کارمندان جدید انتقال می‌دهند و به تصمیم‌گیری در مورد ادامه یا قطع همکاری با آن‌ها و همچنین ترفیع‌های شغلی کمک می‌کنند.
منتورینگ در سازمان باعث ایجاد فرهنگ همکاری شده و اضطراب و استرس افراد تازه‌کار را کمتر می‌کند. همچنین باعث کاهش تعداد اشتباهات شده و هزینه ناشی از آن‌ها را نیز کاهش می‌دهد.

انواع برنامه‌ منتورینگ در سازمان‌ها

برنامه‌های منتورینگ در سازمان فواید زیادی دارند. برای مثال، منتورینگ یک راه عالی برای توسعه مهارت‌های مدیریت و رهبری افراد است.
علاوه بر این، باعث حفظ دانش کارمندان نسل قدیمی‌تر که در آستانه بازنشستگی هستند می‌شود. منتورینگ برای جانشینی شامل شناسایی افراد مناسب و آماده‌سازی آن‌ها برای نقش‌های ارشد در سازمان است.
این کار باعث ایجاد یک لوله انتقال‌دهنده استعداد در سراسر سازمان شده و جانشینان بالقوه می‌توانند به پشتیبانی و اطلاعات دست اول دسترسی داشته باشند. در این بخش از مقاله شما را با انواع مختلف برنامه‌های منتورینگ در سازمان آشنا می‌کنیم.

1. منتورینگ تک به تک

این سنتی‌ترین نوع منتورینگ و فقط شامل "منتور" و "منتی" است. در این منتورینگ، معمولاً یک فرد باتجربه‌تر با یک منتی بسیار جوان‌تر کم‌تجربه جفت می‌شود.

2. منتورینگ گروهی

در این مدل، یک یا چند منتور با گروهی از منتی‌ها کار می‌کنند. مدارس معمولاً از این مدل استفاده می‌کنند زیرا زمان یا منابع کافی برای اختصاص دادن یک منتور جداگانه به هر شرکت‌کننده ندارند.

3. منتورینگ همکار

شرکت‌کنندگان در این مدل یک نقش داشته یا به یک دپارتمان تعلق دارند یا تجربه‌های مشترک در زندگی حرفه‌ای یا شخصی دارند. این افراد با یکدیگر جفت می‌شوند تا از یکدیگر پشتیبانی کنند. این نوع منتورینگ می‌تواند یک رابطه گروهی یا یک‌به‌یک باشد.

4. منتورینگ الکترونیکی یا از راه دور

با پیشرفت فناوری دیگر لازم نیست رابطه بین منتور و منتی رو در رو باشد. شرکت‌کنندگان با استفاده از نرم‌افزارهای آنلاین یا حتی ایمیل به‌صورت مجازی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند.

5. منتورینگ معکوس

این رابطه منتورینگ معکوس شده مدل سنتی است،‌ یعنی یک فرد جوان منتور یک فرد حرفه‌ای مسن‌تر می‌شود. این نوع رابطه معمولاً برای آموزش مهارت‌ها یا کاربرد فناوری‌های جدید است.

6. منتورینگ سرعتی

این نوع منتورینگ سریع است و به‌عنوان بخشی از رویداد یا کنفرانس رخ می‌دهد. منتی با چند منتور مختلف مکالمه کوتاه رو در رو می‌کند. در این نوع منتورینگ، منتی باید از قبل سؤالات خود را آماده کند.

در دنیای رقابتی امروز، رابطه منتورینگ مزیتی است که شما را از دیگران متمایز می‌کند. یادتان باشد داشتن یک منتور به معنی تبدیل‌شدن به او نیست، بلکه هدف از این کار دستیابی به مهارت‌ها و دانش این فرد و استفاده از آن‌ها برای رسیدن به اهداف شخصی است.
داشتن منتور نه‌تنها یک نقطه‌ضعف نیست، بلکه با توجه به مزیت‌هایی که دارد یک حرکت حرفه‌ای محسوب می‌شود. یک منتور خوب می‌تواند زندگی حرفه‌ای و شخصی شما را متحول کند.

مزایای داشتن منتور در سازمان

منتور در حقیقت مثل باد زیر بال است که به پرواز کردن کمک می‌کند. در ادامه پنج دلیل که چرا باید منتور داشته باشید را معرفی می‌کنیم.

1. انگیزه می‌دهد :

فراهم‌کننده ایده‌ها، افکار و بینش‌هایی است که باعث می‌شود افق دید گسترده‌تری پیدا کنید.

2. به چالش می‌کشد :

نمی‌گذارد دست روی دست بگذارید و به حداقل‌ها راضی باشید.

3.  محافظت می‌کند :

به گرفتن تصمیمات درست کمک کرده و در نتیجه مانع اشتباهات می‌شود.

4. راهنمایی می‌کند :

درس زندگی را به اشتراک می‌گذارد و با حرف‌ها و رفتارهای خود از شما پشتیبانی می‌کند.

5. مربیگری می‌کند :

یک منتور خوب با آموزش‌های خود به رشد شما کمک می‌کند.

با منتور؛ زندگی حرفه‌ای خود را متحول کنید.

در این مقاله با مفهوم منتور و منتورینگ آشنا شدید حال وقت آن است که به دنبال یک منتور خوب باشید. یک منتور خوب می‌تواند زندگی حرفه‌ای شما را متحول کند، نه به این معنا که منتورها می‌توانند جادو کنند و به رشد کسب‌وکارتان سرعت ببخشند، اما آثار راهنمایی‌های یک منتور خوب ممکن است سال‌ها بعد خود را نشان دهد، بنابراین باید صبور بوده و مطمئن باشید اثرات مثبت داشتن منتور را در طول زمان خواهید دید.

اگر به دنبال افزایش مهارت‌های شغلی‌ خود هستید، می‌توانید از مقالات تخصصی وبلاگ کارلیب  بهره ‌ببرید، شما همچنین می‌توانید در وب‌سایت کارلیب جدیدترین آگهی‌های استخدام متناسب بامهارت‌های خود را مشاهده کنید.