راهکارهای اساسی برای بالا بردن عزت نفس

«خودت را باور داشته باش.»

اخیرا این جمله به کثرت در کتاب‌های مختلف، برنامه‌های تلویزیونی، همایش و سخنرانی‌های انگیزشی به کار می‌رود. اگر خودمان را باور داشته باشیم مسلما می‌توانیم در هر حرفه‌ای بهترین باشیم.
در واقع رمز موفقیت هرکسی در برقراری ارتباط، حس رضایت از زندگی، پیشرفت کاری، داشتن عزت نفس است، اینکه خود را در شرایط و موقعیتی که اکنون قرار داریم، بپذیریم و ایمان داشته باشیم که زیباترین داستان زندگی خود را خواهیم نوشت. همچنین عزت نفس نقش مهمی در شکوفایی زندگی ما دارد و سبب می‌شود با دیدگاه مثبت و تکیه بر توانایی‌هایی که داریم، بتوانیم با انگیزه بیشتری ضعف‌ها و نقاط منفی زندگی‌مان را تبدیل به نقاط قوت نماییم.

عزت نفس همان تفکرات و نگرش مثبتی است که درباره خودمان داریم، احترامی است که برای خود قائل می‌شویم و حس رضایتمندی است که از خود و توانایی‌هایمان داریم. 

عزت نفس، مبحثی جذاب و چالش برانگیز در علم روانشناسی است زیرا ثابت شده که نقش بسزایی در آینده هر فردی دارد، دستیابی به موفقیت‌های تحصیلی و شغلی، شاد بودن، روابط عمومی و نحوه برقراری ارتباط با دیگران و... همگی به میزان عزت نفس افراد بستگی دارد، البته فاکتورهای محیطی نیز بر میزان اعتماد به نفس تاثیرگذار هستند و نباید آنها را نادیده گرفت. برای مثال ممکن است فردی استعداد و توانایی‌های زیادی داشته باشد، اما به دلیل نداشتن عزت نفس، نتواند رزومه مناسبی نوشته و توانایی‌های خود را در رزومه برشمرد.

بنابراین نخواهد توانست شغل مناسبی پیدا کرده و دچار ناامیدی می‌گردد. اینجاست که کارلیب با کشف این افراد و معرفی آنها به کارفرمایان، سبب درخشش آنها در مسیر شغلی مناسب و مطابق توانایی‌ها و صلاحیت‌هایشان خواهد شد. در ادامه با عزت نفس و تاثیر آن بر جنبه‌های گوناگون زندگی علی الخصوص استخدام و آینده شغلی، بیشتر آشنا خواهید شد.

عزت نفس چیست؟

عزت نفس ارزیابی ذهنی فرد از ارزش‌های کلی خود است و به عنوان معیاری جهت سنجش میزان شان و منزلت، مناعت طبع، شرافت نفس، توانایی، استعدادها و همچنین خودباوری فرد بکار می‌رود.
همچنین بر اساس نظر یکی از کارشناسان حوزه روانشناسی به نام موریس روزنبِرگ، عزت نفس به معنای نگرش کلی فرد نسبت به خود است و این تعریف هم نگرش منفی و هم نگرش مثبت را شامل می‌شود .

عزت نفس سال‌هاست که در حوزه روانشناسی جزء مطالب پرمخاطب و بحث برانگیز می‌باشد، به طوریکه جایگاه مهمی در این علم دارد.
زیگموند فروید؛ پدر علم روانشناسی نیز تحقیقات زیادی درباره معنای واقعی عزت نفس، چگونگی رشد و توسعه فردی، تکامل عزت نفس، موانع پیشرفت و شکوفایی عزت نفس و... انجام داده است.
کارِل راجرز (Carl Rogers) نیز خودآگاهی (خویشتن پنداری) را به عنوان یک سازه عام که عزت نفس هم یکی از مولفه‌های آن می‌باشد، برمی‌شمرد.

عزت نفس با اعتماد به نفس یکی نیست.!

به گفته بارتُن (Burton) اعتماد به نفس به معنی اطمینان به خود و توانایی‌هایمان در مقابله با چالش‌های گوناگون و حل مشکلات در جهت رسیدن به موفقیت است. بنابراین اعتماد به نفس بر اساس معیارهای خارجی برای دستیابی به موفقیت و ارزشمند بودن، تعریف می‌شود در صورتیکه عزت نفس بر پایه ارزش‌های درون فردی است.
نکته مهم قابل ذکر این است که عزت نفس یک خصلت ثابت و بدون تغییر نیست بلکه کاملا انعطاف‌پذیر است و می‌توان آن را موررد ارزیابی قرار داده و حتی اگر لازم باشد، اقداماتی نیز در جهت بهبود و افزایش آن انجام می‌شود.

جایگاه عزت نفس در هرم مازلو (Maslow pyramid)

آبراهام هَرولد مَزلو (Abraham Maslow ) روانشناس انسان‌گرای آمریکایی است که با نظریه "سلسله مراتب نیازهای انسانی" یا هرم مازلو یا مزلو، شناخته می‌شود. طبق هرم مازلو، سلسله مراتبی از نیازهای ابتدایی افراد در طبقات پایینی هرم شروع می‌شود و به سمت طبقات بالاتر هرم که نیازهای پیچیده‌تر انسانی است، خاتمه می‌یابد.

این نیازها به ترتیب از پایین هرم به سمت بالای آن عبارتند از : نیازهای فیزیولوژیکی، نیازهای مربوط به حفظ امنیت، نیازهای عاطفی، نیازهای اجتماعی (احترام به خود و دیگران) و خودشکوفایی.

طبق نظریه مزلو، نیازهایی که در طبقات پایینی هرم قرار می‌گیرند مسلما مهم‌تر هستند و با رفع آنها راحت‌تر می‌توان به سمت برطرف کردن نیازهای طبقات بالاتر رفت.
بنابراین دستیابی به عزت نفس هم به‌گونه‌ای تحت تاثیر عوامل بیرونی مانند احترام متقابل، موقعیت فرد در اجتماع، میزان شهرت و اعتبار در جامعه، موفقیت و پیشرفت تحصیلی یا شغلی قرار می‌گیرد‌.

از آنجاکه کارلیب با ارائه خدمات استخدامی مانند درج آگهی‌ استخدام، ارسال رزومه، برگزاری آزمون و... جهت معرفی افراد شایسته‌ی جویای فرصت‌های مناسب شغلی به کارفرمایان، سعی دارد سبب افزایش بهره‌وری سازمان‌ها شود، لازم دیدیم در این مقاله شما را با راهکارهای افزایش عزت نفس نیز آشنا سازیم، اما قبل از آن بهتر است با مشخصات افراد با عزت نفس بالا و یا کمبود آن، آشنا شوید.

مشخصات افراد با عزت نفس بالا

برخی خصوصیات افراد مانند انتقاد پذیر بودن، اذعان نمودن به اشتباهات، مورد تحسین و تمجید قرار دادن دیگران (برای نشان دادن احترام یا قدر شناسی)، سخن گفتن با صداقت و قاطعیت بیانگر میزان بالا بودن عزت نفس در آنهاست.
همچنین افرادی که عزت نفس بالایی دارند همیشه برای پرسش و پاسخ یا مذاکره و بیان تجارب و ایده‌های خود داوطلب هستند. آنها همچنین از شرایط و زندگی فردی، موقعیت شغلی و اجتماعی خود راضی هستند. سایر ویژگی‌های افراد با عزت نفس بالا عبارتند از:

1. از تکامل فردی و پیشرفت در زندگی لذت می‌برند.
2. سعی می‌کنند با پشتکار و ممارست به فردی مبتکر و خلاق تبدیل شوند.
3. به نظرات دیگران احترام می‌گذارند، اما اجازه نمی‌دهند نظرات و افکار منفی مانع رسیدن آنها به اهدافشان شود.
4. به موقع و با لحن مودبانه صحبت می‌کنند و پذیرای نظرات سازنده و مثبت دیگران هستند.
5. قدر ارزش زمانی که در اختیار دارند را می‌دانند.
6. دائماً در حال مشورت با افراد ذی‌صلاح هستند.
7. برای کمک به موفقیت و شاد نمودن دیگران پیش قدم می‌شوند.
8. در مواجه با شکست و ناامیدی، خیلی زود اوضاع را تحت کنترل خود درمی‌آورند و راه‌حل مناسبی برای رهایی از وضعیت فعلی پیدا می‌کنند.
9. از تجارب گذشته درس می‌گیرند.
10. حد تعادل را در کار، استراحت، سرگرمی و تفریح رعایت می‌کنند.

مشخصات افراد با عزت نفس پایین

موارد ذیل، مشخصات و ویژگی افرادی است که کمبود عزت نفس دارند؛

1. سعی در راضی نگه داشتن همه
2. عصبانیت و آشفتگی با کوچکترین تحریکی
3. کم اهمیت دانستن نظرات و ایده‌های خود
4. سرزنش مداوم خود
5. تصور عدم موفقیت در کار و زندگی
6. عدم اعتماد به دیگران و محیط پیرامون
7. عدم قاطعیت در تصمیم‌گیری
8. داشتن حس بی ارزشی
9. ارتباط سخت با دیگران و روابط عمومی ضعیف
10. اجتناب از پذیرش موقعیت و فرصت جدید
11. اعتماد به نفس پایین
12. عدم شناخت درستو کافی از خود
13. ناتوان بودن در حل مشکلات و رفع نیازهای فردی
14. درگیر بودن با احساسات ناخوشایندی همچون اضطراب، ترس و افسردگی
15. دیگران را بهتر و موفق‌تر از خود دانستن

حالا که با مشخصات افراد با عزت نفس بالا و همچنین افراد با کمبود عزت نفس آشنا شدید، بهتر است بدانید که عوامل متعددی سبب بالا بودن و یا کمبود عزت نفس در افراد می‌شوند که یکی از مهم‌ترین آنها در دنیای مجازی و تکنولوژی‌های ارتباطی، رسانه‌های اجتماعی هستند، اما رسانه‌های اجتماعی چگونه بر عزت نفس افراد تاثیر می‌گذارند؟!

تاثیر رسانه‌های اجتماعی بر عزت نفس افراد

انسان موجودی اجتماعی است و نیاز دارد برای حفظ بقا، سلامت و نشاط در زندگی با دیگران ارتباط برقرار کند. گرچه اکثر اوقات افراد در حال مقایسه روابط، شغل و زندگی خود با دیگران هستند.
رسانه‌های اجتماعی به افراد اجازه می‌دهند که راحت‌تر این مقایسه‌ها را انجام دهند و متاسفانه افراد زیادی فریب ظواهر پر زرق و برق زندگی دیگران را می‌خورند. آنچه که ما در اینستاگرام، توییتر، فیسبوک و سایر شبکه‌های اجتماعی از زندگی دیگران می‌بینیم و می‌خوانیم، تنها ظواهر است و تصویر واقعی زندگی آنها نیست و تنها نشان دهنده اسلایدهای زیبایی از زندگی افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی می‌باشد.
گرچه استفاده نادرست از رسانه‌های اجتماعی ممکن است به عادت تبدیل شود، اما لزوما رسانه‌های اجتماعی بر ضد عزت نفس نیستند. حتی استفاده متعادل و مناسب از رسانه‌های اجتماعی موجب الهام گرفتن از تصاویر و مطالب آموزنده در این فضاها نیز می‌شود.

برای بالا بردن عزت نفس، لزومی ندارد که استفاده از رسانه‌های اجتماعی را کنار بگذاریم، اما باید با ذکاوت و در مسیر درست از آنها استفاده کنیم. شبکه‌های‌ اجتماعی کارلیب، علی الخصوص کانال تلگرامی کارلیب برای کمک به کارفرمایان در جهت نمایش آگهی استخدام آنها و کمک به کارجویان در جهت مشاهده موقعیت‌های شغلی گوناگون، مثال بارزی از استفاده صحیح از شبکه‌های اجتماعی است.

راهکارهای موثر در بالابردن عزت نفس

از نظر دکتر "جان گرُهُل" (Dr. John M. Grohol)، پنج راهکار مهم برای افزایش عزت نفس وجود دارد، که عبارتند از:

1. 10 نقطه ضعف و 10 نقطه قوت خود را بنویسید، تا تصور واقعی و برداشت صادقانه‌ای از خود داشته باشید.
2. به اهداف درست و امکان‌پذیر فکر کنید و راه حلی برای رسیدن به آنها پیدا کنید.
3. ایده‌آل گرا و یا کمال‌گرای مطلق نباشید، زیرا انسان جایزالخطا است.
4. خودتان را همانگونه که هستید، بپذیرید.
5. شما جایز هستید که تنها خودتان را با خودتان، مقایسه کنید.

1. استفاده از تکنیک‌های انگیزشی

اگر به عزت نفس به عنوان محرکی جهت توسعه و رشد فردی بنگریم مسلما با فرصت‌های جدیدی روبرو خواهیم شد، دیگر لازم نیست در جایگاه قبلی خود بمانیم و به سمت دنیای جدید موفقیت و پیشرفت، گام برمی‌داریم. طبق گفته "جَک کانفیلد" نویسنده معروف آمریکایی (Jack Canfield)، اگر ما هر روز از عبارات تاکیدی مثبت استفاده کنیم به مرور در ذهن ما نقش می‌بندند و موجب تقویت عزت نفس خواهند شد. در زیر به تعدادی از عبارات تاکیدی مثبت برگرفته از سایت Develop Good Habits، اشاره می‌کنیم:

• اشتباه و شکست پلی برای رسیدن به موفقیت می‌باشند، در حقیقت شکست‌ها مسیری هستند که برای رسیدن به آرزوهایم باید از آنها عبور کنم.
• من شایسته بهترین زندگی هستم و هرگونه رنج، غم و ناراحتی را از خود دور می کنم، زیرا در جهان من همه چیز زیباست.
• من با لیاقت و با استعداد هستم.
• من قدر ارزش‌های خود را به خوبی می‌دانم.
• من مستحق آرامش و عشق واقعی هستم.

2. کمک گرفتن از متخصصان روانشناسی

با کمک متخصصان روانشناسی، می‌توانیم با استفاده از روش‌های علمی، عزت نفس خود را بهبود بخشیم. "گیلبِرتسون" (Gilbertson) می‌گوید: شاید رفتار و افکار فرد درست و قابل قبول نباشد، اما متخصص بدون توجه به ماهیت بد آنها، تلاش می‌کند فرد را به زندگی درست و داشتن دیدگاه مثبت نسبت به خود و جهان اطرافش سوق دهد.
توصیه های مناسب و علمی متخصصان باعث می‌شود که فرد احساس بهتری داشته باشد و بیشتر قدر خود را بداند، خود را همانگونه که هست بپذیرد و در نتیجه ذهن خود را از افکار منفی خالی کند.

3. انجام مدیتیشن

فواید مدیتیشن برای افزایش عزت نفس بر طبق مطالب منتشر شده در سال 2015 از پودیکومب (Puddicombe) بیانگر این است که عزت نفس پایین نتیجه وسواس فکری نیز می‌تواند باشد.
وقتی بیش از حد به چرایی هستی و وجود خود فکر کنیم، مسلما ذهن آشفته می‌شود و از پرداختن به افکار مهم‌تر جا می‌مانیم.

ورزش و مدیتشین سبب رهایی ذهن از افکار مزاحم و منفی می‌شود. بنابراین انجام تمرینات منظم مدیتشین سبب از بین رفتن اضطراب و نگرانی‌ها و موجب تقویت عزت نفس می‌گردد، زیرا زمانی که تحت کنترل افکار منفی نباشید، جوانب مثبت ندای درونی شما فعال خواهند شد و مسلما با قدرت بیشتر می‌توانید به سمت پیشرفت و توسعه فردی حرکت کنید.

مراقبه و مدیتیشن مثل خواندن نماز و دعا، اتصال به عشق لاینتاهی و ازلی عالم یعنی خداوند بزرگ به عنوان منشا تمام خیر، شادی، سلامت روح و جسم و خوشبختی جادوانه است.
افرادی که احدیت و بزرگی خداوند متعال را قبول دارند و خود را بنده او می‌دانند با تکیه بر این نیروی عظیم، مسلما با آرامش بیشتری زندگی می‌کنند و از عزت نفس بالایی نیز برخوردار هستند.

تست ارزیابی عزت نفس

اگر شما هم به دنبال روشی برای سنجش و ارزیابی عزت نفس خود هستید، ما به شما استفاده از روش محقق و متخصص عزت نفس، "روزنبِرگ"(Rosenberg) را تحت عنوان مقیاس روزنبرگ (Rosenberg’s Self-Esteem Scale)، توصیه می‌کنیم. این روش شامل 10 معیار برای امتیازدهی است که عبارتند از:

1. از خودم راضی هستم.
2. در بعضی مواقع فکر می‌کنم اصلا فرد خوب و شایسته‌ای نیستم.
3. می‌دانم خصوصیات خوب زیادی دارم.
4. همانند افراد موفق، به خوبی می‌توانم کارهایم را انجام دهم.
5. به خودم افتخار نمی‌کنم.
6. فایده‌ای برای خود و اطرافیانم ندارم.
7. بی ارزش هستم.
8. ای کاش بیشتر برای خودم احترام قائل می‌شدم.
9. بیشتر مواقع احساس ناامیدی دارم.
10. دیدگاه مثبتی نسبت به زندگی دارم.

احتمالا تا به حال متوجه شده‌اید که آیتم های 2، 5 ،6 ،8 و 9 امتیاز منفی دارند، در حالیکه امتیاز باقی موارد مثبت است. شمارش نهایی این امتیازها عددی بین 10 تا 40 را به شما می‌دهد، امتیاز پایین نشان دهنده عزت نفس بالا است و امتیاز بالا نشان دهنده عزت نفس پایین است. توضیح اینکه امتیازدهی و جمع آنها بر اساس شماره آیتم‌ها صورت می‌گیرد، مثلا آیتم شماره 2، دو امتیاز دارد.

ارزیابی عزت نفس در محیط کار

• تعهد به کار  هریک از کارمندان یا همکاران، ارتباط مثبتی با عزت نفس آنها دارد.
• داشتن شغل مناسب و فعال بودن، ارتباط مثبتی با عزت نفس دارد.
• بیکاری موجب کاهش عزت نفس می‌شود.
• داشتن تحصیلات آکادمیک و درآمد بالا، موجب عزت نفس بالا نیز می‌شوند.
• سطح پایین موقعیت اجتماعی و اقتصادی موجب کاهش عزت نفس می‌شود.

کارمندانی که از طرز فکر صحیح و عزت نفس بالایی برخوردارند، قادرند بیشتر برکار خود تمرکز کنند، وقت شناس هستند و با همکاران خود ارتباط مودبانه و مناسبی دارند. در صورتیکه کارمندانی که عزت نفس پایینی دارند، بیشتر در کار خود مرتکب اشتباه می‌شوند، کار خود را به کندی انجام می‌دهند و سهل‌انگار هستند.

کارفرما مسئول رسیدگی به امور و ایجاد انگیزه در کارکنان است، اما طبعاً حضور افرادی که عزت نفس پایینی دارند در محیط کار، موجب اثرات منفی و کاهش بازدهی کل مجموعه می‌شود. بنابراین بهتر است کارفرمایان راهکارهایی برای ایجاد شوق و انگیزه برای کارکنان خود تدوین کنند. همچون انجام فعالیت‌های گروهی، در نظر گرفتن پاداش، تسهیلات و سایر مزایا. با اینکار علاوه بر ترغیب و تشویق کارمندان برای انجام بهتر وظایف خود، باعث افزایش بهره‌وری شرکت خود نیز می‌شوند.

سخن پایانی

با توجه به مطالب گفته شده، در ذهن خود افرادی را تصور کنید که علیرغم داشتن استعداد و مهارت‌های زیاد تا به حال نتوانسته‌اند در جایگاه مناسبی مشغول به کار شوند، هرچند این موضوع را نمی‌توان نشانه عدم صلاحیت آنها دانست زیرا ممکن است مواردی همچون نداشتن رزومه کافی و یا عدم اطلاع کارفرمایان از وجود چنین افرادی سبب، بی‌کاری افراد شده باشد. این افراد باید به جای تسلیم شدن تمام تلاش خود را برای حل مشکل خود به کار گرفته و علاوه بر تلاش برای افزایش اعتماد به نفس، راه‌های مناسبی نیز برای ارتباط با کارفرمایان پیدا کنند.

در این مسیر، پلتفرم استخدام آنلاین کارلیب مسیر ارتباطی بین کارفرما و کارجو را تسهیل نموده و موقعیت‌های شغلی زیادی را متناسب با مهارت‌های افراد، در وبسایت و شبکه‌های اجتماعی خود به آنها معرفی می‌کند. همچنین کارلیب با ارائه مقالات کاربردی برای کارجویان و کارفرمایان در وبلاگ خود مسیر مناسبی را برای رشد و توسعه افراد و کسب و کارها فراهم آورده است. پس حتما به وبسایت کارلیب به آدرس karlib.com سر بزنید.