سینرژی (هم‌افزایی) چیست؟ چه مزایایی برای کسب و کارها دارد؟

سینرژی یا هم‌افزایی یک نیروی فوق‌العادست. به این معنا که شما به نتیجه‌ای بیش از تلاشتان دست پیدا کنید! شاید برایتان جالب باشد که تمام کشورهای پیشرفته دنیا بدون سینرژی قدمی از قدم نمی‌توانند بردارند و بهتر است بگوئیم همه چیز را از سینرژی دارند.
در این مقاله به مفهوم سینرژی یا هم‌افزایی و سپس به کاربرد سینرژی یا هم‌افزایی در کسب و کار و نکات منفی سینرژی در بعضی از سازمان‌ها و مزایای آن می‌پردازیم. در ادامه با ما همراه باشید.

مفهوم سینرژی یا هم‌افزایی

سینرژی یکی از مفاهیم اساسی در حوزه مدیریت کسب و کارها است و حوزه‌های مختلف علوم رفتاری و انسانی، علوم زیستی و پدیده‌های طبیعی را نیز شامل می‌شود.
وقتی می‌گوییم سینرژی یا هم‌افزایی، شکل گرفته است بدین معناست که چند منبع، در کنار هم واقع شده‌اند و یک منبع جدید ایجاد کرده‌اند و یا ظرفیتی جدید را تشکیل داده‌اند که با منبع و ظرفیت قبلی متفاوت است.

هم‌افزایی به طور کلی به معنای ساخت یک کل است. ساختی که متشکل از اعضا و اجزاست اما با تک تک اعضا و اجزا متفاوت است و در حقیقت چیزی بیش از مجموع اجزاست. این کل، ارزش به مراتب بیشتری نسبت به اعضایش دارد.
در یک گروه یا تیم کاری، چنانچه افراد در کنار هم قرار بگیرند می‌توانند به توانایی‌هایی دست یابند که تک تک اجزا بدون در کنار هم بودن نمی‌توانستند به آن جایگاه دست یابند.

تعاریف سینرژی یا هم‌افزایی

از مجموع مطالبی که تا کنون گفته شد به این نتیجه می‌رسیم که برای مفهوم سینرژی یا هم‌افزایی تا کنون معانی متفاوتی مطرح شده است.

1. همکاری مجزای چند عامل که مجموع اثر آن‌ها از یک یک افراد مستقل، بیشتر است.
2. تعامل چند نفر از افراد که اثر ترکیبی آن‌ها بزرگ‌تر از مجموع انرژی و تلاش افراد باشد.
3. اثر ناشی از همیاری مشترک و تعامل دو یا چند نفر در راه رسیدن به نتیجه‌ای بسیار مهم‌تر از فعالیت افراد مستقل.

کاربرد سینرژی در کسب و کارها

سینرژی یا هم‌افزایی در کسب و کار، موضوعی است که سال‌هاست با جدیت مطرح شده و دنبال می‌شود. در بسیاری از محیط‌های کسب و کار، تیم‌هایی تشکیل شده‌اند تا برنامه‌های شرکت را بر طبق توسعه محصول و افزایش عملکردها، از طریق سینرژی افزایش دهند.

با کاربرد سینرژی در کسب و کار در می‌یابیم، چنانچه دو یا چند شرکت به صورت ترکیبی و در کنار هم، کسب و کار کنند کارایی بهتر وبیشتری نسبت به زمانی دارند که تک تک کار کنند. سینرژی یا هم‌افزایی، در زمینه ادغام، جذب، مشارکت، اقدام مشترک و... کاربرد دارد. هم‌افزایی زمانی ایجاد می‌شود که مجموع برابر باشد با مقداری بیش از دو قسمت.

نکات منفی ایجاد سینرژی یا هم‌افزایی

بعضی از مدیران، برای سینرژی به لحاظ علمی احترام قائلند. آنان سعی می‌کنند مجموعه برنامه‌هایی در راستای برقرار کردن سینرژی، در نظر بگیرند و به کار ببرند. بر مبنای این هدف، جلساتی تشکیل می‌دهند و در این زمینه، صحبت‌هایی نیز انجام می‌دهند اما این جلسات، به صورت هیجانی است و پس از مدتی و پس از گذشت مراحلی، متوقف می‌گردد.

یکی دیگر از چالش‌ها در برابر هم‌افزایی و پیاده‌سازی آن در جامعه و شرکت‌ها، بی‌برنامه بودن اعضا و شرکت‌ها در مسیر رسیدن به سینرژی یا هم‌افزایی است.
این مقوله نیز مانند هر برنامه کاربردی دیگر، باید به طور دقیق و منسجم برنامه‌ریزی و سپس اجرا شود. چنانچه طرح و برنامه‌ای برای آن وجود نداشته باشد نه تنها به سوددهی کمکی نمی‌کند بلکه باعث ایجاد مشکل نیز هست.

بسیاری از مواقع، اقدام برای ادغام و هم‌افزایی، باعث شکل‌گیری نتایج معکوس و فرسایش روابط بین اعضا و شرکت‌ها شده است. در بعضی مواقع، به کانال‌های بازاریابی آسیب رسیده و یا مشکلات سیستمی پیچیده بروز کرده است. در حقیقت به جای کاری ارزشمند به بی‌ارزش شدن کار، انجامیده است. هم‌افزایی ابعاد و انواع مختلف دارد.

ابعاد مختلف سینرژی یا هم‌افزایی

1. هم‌افزایی عملیاتی؛

بعضی مواقع، دو شرکت یا دو کارخانه با هم ترکیب و ادغام می‌شوند تا درآمد عملیاتی‌شان بیشتر گردد و به رشد بیشتری دست یابند.
این ادغام در اصطلاح، ادغام یا هم‌افزایی عملیاتی است. هم‌افزایی‌های عملیاتی برای سوددهی بیشتر طرفین از طریق ادغام و جذب شرکت‌هایی اتفاق می‌افتد که در حوزه‌های تولید، تحقیق، توسعه، بازاریابی و... صلاحیت دارند و در راستای نیل به این هدف می‌توانند موثر باشند.

2. هم‌افزایی مالی؛

این نوع هم‌افزایی، در راستای تقویت معیارهای مالی شرکت‌ها انجام می‌شود. یعنی دو شرکت در هم ادغام می‌شوند و یا به عبارتی هم‌افزایی انجام می‌دهند تا از این طریق، درآمد، ارزش سرمایه و سودهی آن‌ها بیشتر شود.

3. هم‌افزایی بازاریابی؛

در بعضی مواقع، دو یا چند شرکت با هم هم‌افزایی بازاریابی، برای اثر بخشی و سوددهی بیشتر انجام می‌دهند. با کاربرد این روش، در حقیقت درآمد فروش، افزایش می‌یابد بدون آن ‌که در قیمت کالا یا محصول، تفاوتی مشاهده شود.

لازمه ایجاد سینرژی یا هم‌افزایی در شرکت‌ها

برای اینکه در شرکت یا سازمان، ادغام انجام بگیرد باید قبل از هر چیز، بسترهای لازم آن فراهم شده باشد. از جمله بسترهای مناسب برای انجام هم‌افزایی در سازمان‌ها موارد زیر را می‌توان نام برد.

1. در ابتدا باید بین اعضا و شرکت‌ها، هدف یا اهداف مشترک وجود داشته باشد و شناسایی شود تا اعضا بتوانند در راستای نیل به آن اهداف مشترک، گام بردارند.
2. هم‌افزایی در پرتو خلاقیت شکل می‌گیرد و عملی مبتکرانه است.
3. یکی از نکات ضروری قبل از ادغام، این است که بدانیم باید در کلیه فعالیت‌ها و تصمیم‌گیری‌ها، مشارکت جمعی وجود داشته باشد. بدون مشارکت جمعی در تصمیم‌گیری‌ها، هم‌افزایی، بی‌مفهوم است.
4. باید زمینه ارتقای کیفی و آموزشی اعضا در زمینه هم‌افزایی، فراهم گردد و به صورت آموزش ضمن خدمت یا برگزاری کارگاه آموزشی برای آنان مطرح شود.
5. باید بدانیم با هم‌افزایی قرار است بین اعضا تعامل مشترک برگزار شود بنابراین باید به هویت ارزشی و فرهنگی مشترک بین اعضا و شرکت‌ها، توجه کنیم. در غیر این صورت مشکلات زیادی دامن‌گیر کسب و کارمان می‌شود.
6. باید از ویژگی‌های خاص گروه و قوانین خاص آن، آگاه باشیم.

نحوه ایجاد سینرژی یا هم‌افزایی

1. توجه به تفاوت‌ها؛

مهم‌ترین عامل برای اینکه به سمت ادغام و هم‌افزایی حرکت کنیم، در نظر گرفتن عامل تفاوت‌هاست.
سینرژی، باعث می‌شود ما بتوانیم نقاط ضعف یکدیگر را پوشش دهیم.
یکی از بزرگ‌ترین مزایا و اسرار سینرژی در این است که بدانیم تفاوت‌ها ارزشمندند و باید به طرز مناسبی درک و شناسایی شوند و به کار گرفته شوند تا بتوانند به معیاری اثر بخش، مبدل گردند.

2. درک محدودیت‌ها؛

هر یک از اعضا یا شرکت‌ها، محدودیت‌ها یا ناتوانی‌هایی دارد. باید بدانیم که ما به تنهایی نمی‌توانیم از پس تمام کارها بر آییم و نیازمندیم تا به وسیله دیگران و با همیاری آن‌ها، بر نقاط ضعف و ناتوانی‌ها و محدودیت‌هایمان غالب شویم. چنانچه احساس کنیم خودمان به تنهایی از پس امور، بر می‌آییم هیچ‌گاه به سمت سینرژی، گام بر نخواهیم داشت.

3. داشتن روحیه مخاطره و ماجراجویی؛

برای انجام بسیاری از امور، باید ریسک کرد. همیشه، کارهای بزرگ با ریسک انجام می‌گیرند. در زمینه سینرژی یا هم‌افزایی نیز باید برای ماجراجویی و امتحان ظرفیت‌های جدید کسب و کار، اقدام کرد.
شاید نتایج بهتری در انتظارمان باشد. در این زمینه حتی گاه باید از نقش معمول و همیشگی‌مان بیرون بیاییم و برای خود نقش‌های دیگری در زمینه‌های تخصصی دیگر در نظر بگیریم.

4. تقویت کار تیمی؛

برای ایجاد هم‌افزایی و بهره‌برداری مناسب از این اقدام و دستیابی به سود بیشتر، باید روحیه کار تیمی را در خود و اعضا تقویت کنیم. بعضی از افراد، گمان می‌کنند هم‌افزایی تنها بدین معناست که عده‌ای با یک هدف مشترک دور هم جمع شوند ولی این معنای هم‌افزایی نیست.
از طرفی سینرژی این نیست که دو یا چند نفر در کنار هم قرار بگیرند و به انجام کار یا خدمتی مبادرت ورزند بدون اینکه کار و فعالیت‌شان بر دیگری اثر گذار باشد.

بلکه در هم‌افزایی، هر کدام از اعضا طوری کار می‌کند که نتیجه‌ای متفاوت، حاصل شود و نتیجه کار در نهایت، نتیجه‌ای بسیار متفاوت‌تر از عملکرد تک تک افراد و اعضا باشد. در واقع سینرژی یا هم‌افزایی، به شرکت‌ها و اعضا کمک می‌کند تا آن‌ها به نتایجی دست یابند که هیچ‌گاه به تنهایی و بدون قرار گرفتن در کنار یک تیم و در نتیجه کار تیمی موفق، نمی‌توانستند به آن نتایج دسترسی پیدا کنند.

بدین ترتیب لازم به ذکر است که هم‌افزایی، زمانی شکل می‌گیرد که از توانایی‌ها و منابع مادی و غیرمادی همدیگر در راستای نیل به اهداف مشترک از پیش تعیین شده و در جهت رفع نیازهای مشترک، استفاده کنیم.
برخی از پژوهشگران معتقدند پیشبرد اهداف با هم‌افزایی و در کنار یک تیم، به دلیل انرژی عظیمی است که در گروه، شکل می‌گیرد و آن، روح ناشی از تعامل و ارتباط بین اعضای یک تیم است که در اثر وحدت نظر و اشتراک به وجود می‌آید و در سایه همکاری بین اعضا و تعاملات بیشتر آن‌ها با همدیگر، تقویت می‌شود.

بدین منظور لازم است بیش از پیش در تقویت مهارت‌های ارتباطی اعضا و ارتقای آن‌ها بکوشیم. چرا که گروه‌ها و تیم‌هایی که از انسجام بیشتری برخوردارند و مهارت‌های ارتباطی بهتر و بیشتری دارند، می‌توانند موفقیت بیشتری کسب کنند و از طرفی انسجام بیشتر به هم‌افزایی بیشتر گروه، منجر می‌گردد.

مزایای سینرژی یا هم‌افزایی

1. پوشش دادن نقاط ضعف؛

همه ما دارای نقاط ضعفی هستیم. بسیاری از مواقع این نقاط ضعف، خود را به کاری که انجام می‌دهیم منتقل می‌کنند و کار نیز دچار نقاط ضعف می‌شود. این نقاط ضعف، باعث می‌شوند که مانعی بزرگ در رشد و ترقی ما شکل بگیرد.
چنانچه در کسب و کار از هم‌افزایی استفاده کنیم دیگر لزومی ندارد که هر لحظه بر نقاط ضعفمان تمرکز کنیم یا بخواهیم بر آن نقاط، غالب شویم.

وقتی چند نفر در کنار یکدیگر قرار بگیرند نقاط ضعف یکدیگر را پوشش خواهند داد. از آنجایی که نقاط ضعف ما نقاط قوت دیگری به شمار می‌آید هر کس دارای توانمندی‌هایی می‌شود که سایرین، آن شایستگی را ندارند.
ترکیب توانمندی‌ها در هم‌افزایی باعث می‌شود همه اعضا، نقاط ضعف هم را پوشش دهند و توانمندی تازه‌ای شکل بگیرد. لذا هم‌افزایی باعث تشدید اثر فعالیت می‌شود و معمولا برای افزایش بازده فعالیت‌های گروهی به کار می‌رود.

2. استفاده بهینه از امکانات مادی و غیر مادی؛

یکی از مزایای هم‌افزایی در استفاده بهینه از امکانات و منابع مادی و غیرمادی، تعیین و مشخص می‌شود. درحقیقت هم‌افزایی سبب می‌شود از منابع موجود، استفاده بهینه و دقیق، انجام گیرد. استفاده بهینه از منابع به معنای استفاده کم‌تر از آن‌ها نیست بلکه کاربرد صحیح از منابع، مدنظر است.

از طرفی، این منابع، تنها منابع مادی و منقول نیستند چرا که دارایی‌ها و مزایای مادی به راحتی قابل شمارش هستند و سوددهی آن‌ها کاملا مشخص است اما بسیاری از مزایای هم‌افزایی در دارایی‌هایی ‌است که مشهود نیستند و به راحتی قابلیت شمارش ندارند اما شاید به مراتب از سوددهی مالی تاثیرگذارتر باشند.

این موارد عبارتند از علامت تجاری، آگاهی مشتری، فرهنگ کار جمعی و مواردی از این دست. بسیاری از این دارایی‌ها، رایگان و بدون هزینه هستند. بسیاری از شرکت‌های بزرگ و موفق از این گزینه‌ها نیز در امر هم‌افزایی غفلت نمی‌کنند.

مثلا فرض کنید فرهنگ جمعی در یک سازمان شکل بگیرد. این عنصر در پیشبرد کار و نیل به اهداف بسیار موثر است. چنانچه فرهنگ کار جمعی در یک سازمان ایجاد شود خود به خود راندمان کاری آن سازمان را افزایش خواهد داد.
چرا که فرهنگ کار جمعی به پیوند و همگونی اعضا کمک می‌کند و به هم پیوستگی بخش‌های مختلف یک سازمان، نقشی موثر در بازده و سودآوری آن سازمان خواهد داشت. نکته‌ای که نباید از آن غفلت شود.

3. همگونی و هماهنگی فعالیت‌ها

ایجاد هم‌افزایی در سازمان‌ها باعث می‌شود فعالیت‌های کسب و کار، به طور همگون و هماهنگ، بین اعضا تقسیم شود و بدین ترتیب، تعادل در سازمان ایجاد شود.

4. تقسیم وظایف و کاهش فشار کاری

هماهنگی و همگونی فعالیت‌ها در سازمان باعث می‌شود همه اعضا به طور متناسب کار کنند و فشار کار بر بعضی از افراد، آن‌ها را دلزده و خسته نکند و از ادامه کار باز ندارد، چرا که در این صورت، شکست کار، حتمی است.

5. جلوگیری از بحران روابط کاری

سینرژی یا هم‌افزایی باعث می‌شود بحرانی در کار و روابط ایجاد نشود.
چنانچه بحرانی شکل بگیرد بر دوش یک بخش خاص نمی‌افتد و توبیخات و سرزنش‌ها تنها متوجه یک بخش خاص نمی‌شود. اتفاقی که چنانچه روی دهد آثار سوئی به مراتب بیشتر خواهد داشت و عملکرد یک بخش را ضعیف‌تر خواهد کرد. در حقیقت در هم‌افزایی، همه مخاطب امورند نه یک بخش خاص.

6. بازدهی بیشتر

در یک سازمان با فعالیت‌های همگون، متعادل و هماهنگ، حتما بازدهی بیشتری هم اتفاق خواهد افتاد.

به طور کلی میتوان گفت دستیابی به فواید هم‌افزایی که اجرای آن در کسب و کارها بسیار راحت است، نیازمند ایجاد تغییر و بهبود نگرش و اصلاح رفتار سازمانی است.
انجام کار به صورت گروهی هیچ مغایرتی با مدیریت فعلی ندارد و تنها به مدیران باتجربه نیاز دارد تا با ایجاد هم‌افزایی و مشارکت اکو سیستم، حیات کسب و کار تضمین گردد.