ثبت نام سهام عدالت و استعلام سود پرداختی آن

سهام عدالت یکی از طرح‌های اقتصادی در ایران است که در دولت نهم (ریاست جمهوری دکتر محمود احمدی‌نژاد) و با هدف گسترش مالکیت در بین مردم و کاهش شکاف طبقاتی اجرا شد.

آیا شما برای گرفتن سهام عدالت ثبت نام کرده‌اید؟ این سهام چیست؟ و شامل حال چه کسانی می‌شود؟ و چقدر سود دارد؟ در این مقاله به پاسخ همه سئوالات خود درباره سهام عدالت و نحوه استعلام سود آن، دست پیدا خواهید کرد.

سهام عدالت چیست؟

سهام عدالت به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های اقتصادی و اجتماعی در تاریخ معاصر ایران شناخته می‌شود که با هدف توزیع عادلانه ثروت و کاهش نابرابری‌های اقتصادی بین اقشار مختلف جامعه اجرا شد. این طرح در سال ۱۳۸۴ و در دولت نهم به‌طور رسمی آغاز شد و از همان ابتدا با واکنش‌ها و دیدگاه‌های مختلفی روبرو گردید.

ایده اصلی پشت سهام عدالت، مشارکت دادن مردم در مالکیت شرکت‌های بزرگ دولتی بود تا از این طریق، اقشار کم‌درآمد نیز بتوانند از منافع اقتصادی کشور بهره‌مند شوند. در ادامه به بررسی تاریخچه سهام عدالت، چالش‌ها و مشکلات این طرح پرداخته می‌شود.

تاریخچه واگذاری سهام عدالت

تاریخچه سهام عدالت به اوایل دهه ۱۳۸۰ بازمی‌گردد. این طرح در سال ۱۳۸۴ و در زمان دولت نهم به ریاست محمود احمدی‌نژاد آغاز شد. هدف اصلی از اجرای این طرح، توزیع ثروت بین اقشار کم‌درآمد و بهبود وضعیت اقتصادی مردم بود. در ادامه به تاریخچه‌ای مختصر از سهام عدالت می‌پردازیم:

پیشینه طرح

ایده اولیه سهام عدالت در دوره‌های قبل از دولت نهم مطرح بود، اما در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، این ایده به شکل جدی‌تری دنبال و به مرحله اجرا گذاشته شد.

آغاز اجرا (۱۳۸۴)

در سال ۱۳۸۴، طرح سهام عدالت رسماً آغاز شد. در این مرحله، بخشی از سهام شرکت‌های دولتی بزرگ و سودآور به گروه‌های مختلف مردم، به‌ویژه دهک‌های پایین درآمدی، واگذار شد. هدف از این واگذاری، مشارکت مردم در اقتصاد و بهره‌مندی از سود شرکت‌های دولتی بود.

واگذاری سهام

سهام عدالت در چندین مرحله به اقشار مختلف جامعه واگذار شد. ابتدا، گروه‌های تحت پوشش نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد و سازمان بهزیستی در اولویت قرار گرفتند. سپس کارگران، بازنشستگان، فرهنگیان و سایر اقشار نیز مشمول این طرح شدند.

پرداخت اقساط

در ابتدا، دولت اعلام کرد که این سهام به‌صورت رایگان به مردم واگذار می‌شود، اما در عمل، سود حاصل از سهام به‌عنوان اقساط برای تسویه بهای آن مورد استفاده قرار گرفت.

تخصیص و آزادسازی سهام (۱۳۹۹)

پس از گذشت بیش از یک دهه از آغاز طرح، در سال ۱۳۹۹ دولت تصمیم به آزادسازی سهام عدالت گرفت. این به این معنی بود که دارندگان سهام می‌توانستند آزادانه در مورد نگهداری یا فروش سهام خود تصمیم بگیرند و آن را در بازار بورس به فروش برسانند.

از مهم‌ترین شعارهایی که دولت نهم در راستای فعال‌سازی سهام عدالت سرداد "گسترش مالکیت در سطح عموم مردم به منظور تامین عدالت اجتماعی" بود.

اهداف دولت از اجرای طرح سهام عدالت

• مستقل شدن خانواده‌های نیازمند و کاهش وابستگی‌ها و حمایت‌های مالی مستقیم دولت به آن‌ها
• سرعت بخشیدن به روند خصوصی‌سازی از طریق واگذاری سهام شرکت‌های دولتی
• به کارگیری روش‌هایی درست، کارآمد و شفاف برای واگذاری سهام شرکت‌ها
• کوچک کردن دولت و افزایش تصدی‌گری مردمی
• گسترش سهم بخش تعاون در کشور
• توزیع متعادل ثروت و درآمد در کشور

مشکلات و چالش‌های طرح سهام عدالت

اجرای این طرح با چالش‌های متعددی همراه بود، از جمله مشکلات در تعیین قیمت دقیق سهام، پیچیدگی‌های حقوقی و اجرایی، و نارضایتی‌های مردم از نحوه توزیع و مدیریت سهام.
در مجموع، سهام عدالت به‌عنوان یکی از بزرگترین طرح‌های خصوصی‌سازی و توزیع ثروت در تاریخ ایران شناخته می‌شود، اما همچنان با مشکلات و نقدهای زیادی همراه است.

سهام عدالت از چندین سال پیش توسط شرکت‌های تعاونی به کسانی که شامل حال آن‌ها می‌شد واگذار شدند. در واقع اقتصاددانان همیشه در این راستا تاکید بر خصوص‌سازی و کمرنگ کردن نقش دولت داشته‌اند.
فرآیند خصوصی‌سازی این سهام در ایران روند کندی داشت تا در سال 1385 یک برداشت همراه با تفسیر جدید از اصل 44 قانون اساسی باعث رشد و بهبود سرعت روند اعطای سهام‌عدالت به بخش خصوصی شد.

شرکت‌ها و کارخانه‌هایی وجود دارند که سهم آن‌ها شامل سبدهای سهام‌عدالت می‌باشند. این شرکت‌ها شامل فولاد، معادن، بیمه، بانک، هواپیمایی، کشتیرانی، نیروگاه، مخابرات، نفت و گاز می‌شود.

دولت که سهام خود را نهایتا در 49 شرکت بین مردم تقسیم کرد با این عمل بیش از 49 میلیون نفر از جمعیت کشور شامل حال دریافت این سهام شدند و در این راستا با اجرای این طرح جدید 80 درصد سهام کارخانه‌ها و بنگاه‌های دولتی به بخش خصوصی واگذار شد که این موضوع دستاوردی مثبت برای دولت بود و باعث پیشرفت آن‌ها شد.

 ثبت نام سهام عدالت

این سهام در ابتدا که به مردم واگذار شد به عنوان روشی از پرداخت یارانه که شامل حال قشرهای خاص و کم درآمد جامعه می‌شود شناخته شده بود. تا اینکه از سال 1385 افرادی که می‌توانستند براساس اظهارنامه‌های پرشده و بررسی شرایط و صلاحیت نسبت به خرید سهم عدالت اقدام کنند به فروش رسید.
این سهام که در ابتدا مختص افراد تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی یا رزمندگان بیکار می‌شد و سپس بعد از سال 85 به دیگر افراد جامعه مانند دسته اول که از درآمد کمتری برخوردارند پرداخت شد.

سایت استعلام سهام عدالت

سامانه الکترونیکی panel.sahamedalat.ir مربوط به سهام عدالت است و شما از طریق آن می‌توانید نسبت به آزادسازی و استعلام صورت وضعیت دارایی سهام خود اقدام نمایید.

البته لازم به ذکر است براساس مصوبۀ شورای عالی بورس کلیه فعالیت‌های مربوط به سهام عدالت به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به نشانی اینترنتی sahamedalat.ir واگذار شده است.
چون ثبت‌نام در این سهام در واقع مربوط به 15 سال پیش است، اما چون این سهام نزدیک به 50 میلیون نفر جمعیت کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد، همچنان اهمیت بسیار زیادی دارد.

مشاهده دارایی سهام عدالت

نحوه تقسیم و واریز سود سهام عدالت

سهام عدالت شامل یک سبد سرمایه‌گذاری است که سهام‌داران در سود و زیان آن شریک هستند. فرقی که سهام عدالت با یارانه دارد در این است که، سود آن برای هر فرد از خانواده که سهام‌عدالت دارد به حساب خود آن شخص واریز می‌شود. اما یارانه تمام سود به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود.
در واقع هر شخص هنگام ثبت‌نام برای این سهام شماره شبای حساب بانکی خود را به آن‌ها می‌دهد و پس از آن تمام کارها، واریز و انتقال وجه با حساب هر فرد جداگانه انجام می‌شود.

سازمان خصوصی‌سازی پس از وصول سود مصوب شرکت‌های سرمایه‌پذیر و محاسبه مبلغ سود هر مشمول، نسبت به واریز آن به شماره شبای تاییده شده در سامانه سهام عدالت اقدام می‌نماید. شما می‌توانید وضعیت سهام خود را از سایتی که لینک آن را بالاتر ذکر کردیم پیگیری و مشاهده کنید.

چه کسانی می‌توانند سهام عدالت دریافت ‌کنند؟

1. اولین گروه مددجویان کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی هستند که جزو گروه تخفیف‌دار محسوب می‌شوند. این گروه سود سهام خود را در سال 95 و 96 دریافت کرده‌اند.
2. روستاییان و عشایر نیز مشمول سهام عدالت هستند و این گروه نیز سود عملکرد سال 95 و 96 را دریافت کرده‌اند.
3. کارگران فصلی و ساختمانی این گروه نیز سود سهام خود را دریافت کرده‌اند.
4. گروه‌های کم جمعیت مانند خبرنگاران، زنان سرپرست خانوار، طلاب و خادمان مساجد نیز مشمول طرح سهام عدالت هستند و سود آن را دریافت کرده‌اند.
5. گروهی از کارمندان، بازنشستگان دستگاه‌های دولتی و عمومی و بازنشستگان کشوری و لشکری نیز سهام عدالت شامل حال آن‌ها شده است.

در حال حاضر به دلیل نبود مجوز و ظرفیت‌های قانونی، ثبت و توزیع سهام به افراد جدید امکان پذیر نمی‌باشد و کسانی که از قدیم ثبت‌نام کرده‌اند سود آن شامل حالشان می‌شود، اما اگر چناچه وضعیت جدیدی برای ثبت‌نام افراد جدید در سامانه صورت گیرد، اطلاع‌رسانی دقیق از طریق مراجع و سایت‌های معتبر انجام می‌شود.

مرحله اول واریز سود برای کسانی که از قبل در سهام عدالت ثبت‌نام کرده‌اند در سال 1395 و 1396 پیگری و واریز شد. واریز سود مرحله سوم هم در مردادماه 1398 صورت گرفته است. براساس قانون تصویب شده در دولت مشمولان نهادهای حمایتی دوبرابر افراد دیگر، سهام دریافت می‌کنند و به همین میزان واریز سود سهام کمیته امداد و بهزیستی بیشتر از گروه‌های دیگر است.

بازنشستگان

بازنشستگان نیز مانند دیگر اقشار جامعه، از مزایای طرح واگذاری سهام عدالت برخوردار شده و بخشی از سهام شرکت‌های دولتی به آن‌ها تعلق گرفته است.

هدف از این کار، کمک به بهبود وضعیت اقتصادی و افزایش توان مالی بازنشستگان است. سهام عدالت برای بازنشستگان این امکان را فراهم می‌کند که از سود سالیانه شرکت‌هایی که سهام آن‌ها واگذار شده است، بهره‌مند شوند. همچنین، این افراد می‌توانند در صورت تمایل، سهام خود را به فروش برسانند و از پول حاصل از آن استفاده کنند.

با توجه به اینکه این طرح طی سال‌ها تغییراتی داشته و روش‌های مختلفی برای مدیریت و واگذاری سهام اعمال شده است، وضعیت سهام عدالت بازنشستگان ممکن است با توجه به قوانین و تصمیمات جدید، متفاوت باشد.

طی سال‌های اخیر این سهام به تعداد زیادی از بازنشستگان که قبل از سال 86 بازنشست شده‌اند، تعلق گرفته است، اما تعداد زیادی که پس از سال 86 بازنشست شده‌اند موفق به دریافت سهام عدالت نشده‌اند، در حالی که این سهام باید به تمامی بازنشستگان پرداخت می‌شد و سود آن نیز هر سال به آن‌ها تعلق می‌گرفت.

مرحله پایانی پرداخت سود سهام‌عدالت مربوط به تاریخ 25 اسفند 1402 است که به مشمولان کارکنان دستگاه‌های اجرایی و بازنشستگان پرداخت شده است.

پرداخت سود سهام تا الان با تاخیر همراه بوده است. زیرا شرکت‌های سرمایه‌گذاری در فرآیند انتقال، دچار مشکلاتی ناشی از اختلافات بین سازمان‌های خصوصی‌سازی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری هستند. 

استعلام سود سهام عدالت

شما می‌توانید صورت حساب سهام خود را با کدملی چک کنید. صورت حساب شامل اطلاعاتی از خلاصه وضعیت سبد دارایی سهام می‌باشد.
برای مشاهده صورت حساب سهام‌عدالت از طریق کدملی لازم است در مرحله اول در سامانه سهام‌عدالت به قسمت مشاهده صورت حساب سهام عدالت با آدرس  panel.sahamedalat.ir بروید و با وارد کردن کدملی‌تان در کادر مشخص شده، وارد سامانه شوید. حال دو روش برای مدیریت سهام شما وجود دارد.

نحوه استعلام پرداخت سود 

1. به آدرس اینترنتی سامانه سهام عدالت مراجعه کنید.

2. پس از مطالعه دقیق شرایط کار با سامانه سهام عدالت، تیک مربوط به مطالب فوق را مطالعه نمودم و می‌پذیرم را فعال کنید، در صورت تائید، دکمه ادامه نیز فعال می‌شود.

3. در این مرحله کدملی خود را در کادر مشخص شده، بدون خط‌تیره مابین اعداد، وارد کنید.

4. در این مرحله باید ثابت کنید که ربات نیستید.

5. سپس نام و نام خانوادگی خود که در سامانه سهام عدالت با آن ثبت نام کردید را وارد کنید و بعد از آن دکمه ادامه را کلیک کنید.

6. از میان نام‌های آورده شده باید نام پدر خود را در سامانه سهام عدالت به درستی انتخاب کنید و سپس روی دکمه ادامه کلیک کنید.

7. باید تاریخ تولد خود را از بین تاریخ‌های تولد نمایش داده شده انتخاب کنید. بعد از انتخاب و فعال شدن تیک زرد رنگ، برروی دکمه ادامه کلیک کنید.

8. شماره شناسنامه خود را به درستی باید انتخاب کنید.

9. در مرحله نهایی، اطلاعات هویتی شما به صورت یکجا و مدیریت شده، نمایش داده می‌شود. اگر مورد تایید شماست باید روی گزینه ادامه کلیک کنید و اگر نیاز به ویرایش دارد برروی گزینه اصلاح، کلیک کنید.

10. بعد از تایید اطلاعات هویتی، صفحه گزارش سهام شما نمایش داده می‌شود و این امکان را خواهید داشت که به راحتی وضعیت سهام خود را بررسی کنید.

مدیریتی سود سهام‌ عدالت

1. مدیریت مستقیم

در لین روش، لازم است تا افراد در مدت زمان تعیین شده اقدام به آزادسازی سهام خود کنند. بعد از آن توانایی مدیریت مستقیم سهام و انجام معاملات بر روی آن یا فروش سهام در بازار سرمایه به شخص دارنده سهم واگذار می‌شود.

2. مدیریت غیرمستقیم

در صورت انتخاب این روش برای آزادسازی و مدیریت سهام خود باید مالکیت و مدیریت این سهام را به شرکت‌های استانی واگذار کنید. در این صورت فرد نمی‌تواند شخصا سهم‌های موجود در بسته سهام عدالت را به فروش برساند.

در حال حاضر امکان تغییر روش مدیریت سهام عدالت وجود ندارد.

اگر روش مدیریت سهام عدالت خود را قبلا تغییر داده باشید، به صورت پیش فرض، روش مدیریت سهام عدالت شما، مدیریت مستقیم و در غیر این صورت، روش مدیریت سهام عدالت شما به صورت غیرمستقیم است.

روش‌های انتقال سهام عدالت متوفیان در سامانه میراث

با توجه به دستورالعمل‌های ابلاغ شده به کارگزاری‌ها، در حال حاضر امکان فروش سهام عدالت به روش مدیریت مستقیم وجود ندارد. همچنین امکان خرید سهام عدالت نیز جهت افزایش دارایی وجود ندارد، اما در صورت فوت دارندگان سهام عدالت، امکان انتقال آن به وراث وجود دارد. در این صورت پس از گذراندن مراحل قانونی، سهام عدالت متوفیان به وراث انتقال می‌یابد.

هم اکنون، حدود 3 میلیون و 700 نفر از دارندگان سهام عدالت فوت کرده‌اند و سهام آنها بلاتکلیف مانده است. با توجه به ارزش روز سهام عدالت بسیاری از وراث افراد متوفی تصمیم دارند این دارایی را انتقال دهند.
طبق اعلام رییس سازمان بورس اوراق بهادار فرایند انتقال سهام عدالت متوفیان آغاز و کارگزاری بیدار به عنوان متولی انتقال سهام عدالت به وراث انتخاب شده است.

انحصار وراثت سهام عدالت متوفیان

برای تعیین وضعیت و انحصار وراثت سهام عدالت متوفیان به نکات زیر توجه داشته باشید:

1. برای اطمینان از وضعیت سهام‌ عدالت‌ فرد متوفی به درگاه یکپارچه ذی‌نفعان بازار سرمایه مراجعه کنید. سپس اطلاعات فرد متوفی را وارد کرده و صورت وضعیت دارایی سهام عدالت‌ وی را مشاهده کنید.

2. برای تقسیم سهام‌ عدالت‌ فرد متوفی، وراث قانونی ایشان و یا وکلای قانونی این افراد باید به یکی از دفاتر پیشخوان خدمات الکترونیک دولت مراجعه نموده و با ارائه مدارک لازم و امضای تقسیم‌نامه سهام‌ عدالت‌ نسبت به انحصار آن اقدام نمایند.
لازم به ذکر است که برای انجام این مرحله حضور همه وراث قانونی و یا وکلایشان در دفتر پیشخوان ضروری است.

3. مدارک لازم برای ارائه به دفتر پیشخوان جهت تقسیم سهام‌ عدالت‌ فرد متوفی:

• کدملی و تاریخ تولد متوفی
• اصل کارت ملی وراث قانونی
• اصل گواهی حصر وراثت شخص متوفی
• شماره شبای بانکی وراث
• نشانی و کدپستی محل اقامت یکی از وراث

در پایان...

اگر این مطلب برای شما مفید بوده، می‌توانید آن را با دوستان و افراد واجد شرایط دریافت سهام عدالت به اشتراک بگذارید.