هوش تصویری خود را تقویت کنید

طبق نظر دانشمندان، برای به دست آوردن تمام قابلیت‌ها و استعدادهای یک شخص، نباید فقط به بررسی ضریب هوشی منطقی ریاضی فرد بسنده کرد. بلکه انواع دیگر هوش و استعداد را نیز باید مورد توجه قرار داد.
آیا تا به حال کسی را دیده‌اید که در پیدا کردن جهت مهارت داشته باشد؟ آیا تا به حال توانایی ذاتی فردی در طراحی توجه شما را به خود جلب کرده است؟ آیا تا کنون به یاد‌آوری جزئیات فضا و وسایل در جایی در شخصی شما را حیرت‌زده کرده است؟

این‌ها ویژگی‌های یک فرد با، هوش تصویری فضایی بالاست، هوش تصویری یا چشم ذهن در معنای لغوی به حالتی گفته می‌شود که فرد بتواند با مشاهده تصاویر، نکات آن‌ها را به ذهن بسپارد و مترادف با هوش فضایی در نظر گرفته می‌شود که به معنی تجسم ذهنی اشیاء است.
هوش تصویری به طور دقیق به معنی توانایی فرد در ادراک امور دیداری است در این مقاله سعی داریم دربارۀ "هوش تصویری و مقایسه کاربرد آن با سایر هوش‌ها از نظر روانشناسی" صحبت کنیم با ما همراه باشید.

انواع هوش‌ و استعداد

در قرن گذشته، نظریه‌های بی‌شماری درباره هوش در دنیا مطرح شده است که یکی از مشهورترین این نظریه‌ها توسط روانشناس رشد، "هوارد گاردنر" در سال 1983 ارائه شد. گاردنر معتقد بود که هوش فقط از یک عامل ایجاد نمی‌شود بلکه تشکیل شده از هشت عامل به شرح زیر است:

1. هوش موسیقیایی (ریتمیک):
   شامل آگاهی از اصوات، آهنگ‌ها و ریتم‌های موسیقی است.
2. هوش طبیعت گرایانه:
   شامل آگاهی از درختا‌ن، کوه‌ها، گل‌ها و سایر عناصر موجود در طبیعت است.
3. هوش بین فردی (ارتباطی):
   شامل توانایی در برقراری ارتباط با اطرافیان، درک انگیزه‌ها، اهداف و احساسات است.
4. هوش درون فردی:
   شامل توانایی درک خود، نقاط قوت و ضعف، اهداف و انگیزه‌های خود است.
5. هوش منطقی (ریاضی):
   شامل توانایی استدلال، تفکر انتقادی و تحلیلی و درک از مفاهیم پیچیده ریاضی است.
6. هوش کلامی:
   شامل توانایی در ارزیابی زبان و استفاده موثر از آن برای تحقق و دستیابی به اهداف است.
7. هوش بدنی (جنبشی):
   شامل توانایی ورزشی و آگاهی از توانمندی‌های جسمانی است.
8. هوش بصری (مکانی):
   شامل توانایی در تجسم، به خاطر سپردن تصاویر و جزئیات و آگاهی از محیط پیرامون است.

هر کدام از سطوح هوش مستقل از سطوح دیگر است. این بدان معنی است که داشتن سطح بالا در یک نوع هوش تضمین نمی‌کند که فرد در هوش‌های دیگر نیز بالا باشد. به عنوان مثال، یک استاد اسپانیایی ممکن است در زبان (هوش کلامی) بسیار قدرتمند باشد، اما ممکن است به سختی بتواند با دانشجویان خود ارتباط برقرار کند (هوش ارتباطی ضعیف).

ویژگی‌های افراد با هوش تصویری بالا

سبک یادگیری دیداری_مکانی یکی از 8 نوع سبک یادگیری است که در نظریه هوش‌های چندگانه "هوارد گاردنر" تعریف شده است. سبک یادگیری دیداری مکانی یا هوش تصویری به توانایی فرد در درک، تجزیه و تحلیل و درک اطلاعات بصری در جهان اطراف اطلاق می‌شود.
اساساً، این افراد می‌توانند مفاهیم را با چشم ذهن خود تصویر کنند. تعدادی از خصوصیات اصلی این افراد توسط دانشمندان و محققان کشف شده است:

1. این افراد متفکرانی‌اند که یک مفهوم را به طور کامل درک می‌کنند و قبل از تصدیق یک موضوع به بررسی جزئیات، آن می‌پردازند‌.
2. آن‌ها تصورات زنده و پویایی دارند و اغلب در یافتن راه‌های غیرمعمول و یا غیرمنتظره برای حل مسئله و مشکلات تبحر دارند.
3. هنگام ارائه اطلاعات دیداری و نه شنیداری، راحت‌تر یاد می‌گیرند و درک بهتری از قضایا دارند.
4. ممکن است ظاهری بهم ریخته داشته باشند، اما این بهم ریختگی تاثیری در کیفیت یادگیری آن‌ها ندارد و به خوبی می‌توانند با تصورات چند بعدی در عمق مطالب رسوخ کنند و از پس کارهای پیچیده به خوبی برآیند.
5. افراد با هوش تصویری بالا احتمالا در هجی کلمات دچار مشکل شوند و دست‌خط خوبی نیز نداشته باشند.
6. افراد با هوش تصویری قوی در هنگام یادگیری ریاضیات، به جای اجرای معادلات از شکل‌های فضایی، نمودار‌ها و اشکال استفاده می‌کنند، این افراد احتمالاً در هندسه عملکرد بهتری خواهند داشت.
7. افراد با هوش تصویری قوی عاشق پازل‌ها، نقشه‌ها و بلوک‌های ساختمانی، رنگ‌ها، شکل‌ها، تصاویر و عکاسی هستند و از سر‌هم کردن پازل و ماکت لذت می‌برند.

تست هوش تصویری

تست هوش شماره 1

در تصویر زیر، کدام مخزن زودتر از بقیه پر واهد شد؟

تست هوش شماره 1

تست هوش شماره 2

با دقت به تصویر زیر نگاه کنید، اگر توانستید در کمتر از 10 ثانیه، اشتباه تصویر را پیدا کنید، از دقت و هوش تصویری بالایی برخوردارید.

تست هوش شماره 2

تست هوش شماره 3

در تصویر زیر، چه عددی جایگزین علامت سوال، خواهد شد؟

تست هوش شماره 3

تست هوش شماره 4

در تصویر زیر، به جای علامت سوال چه عددی قرار می‌گیرد؟

تست هوش شماره 4

پاسخ تست‌

1. پاسخ تست هوش شماره 1

همانطور که در تصویر شماره 1 مشخص شده، تمامی راه‌ها به سمت سطل‌ها بسته است، به جز راه آب به سمت سطل شماره ۹.! پس پاسخ این تست، سطل شماره 9 خواهد بود.

2. پاسخ تست هوش شماره 2

این تست مربوط به کشتی نوح است. همه ما داستان کشتی حضرت نوح را خوانده‌ و می‌دانیم که از هر نوع حیوان، یک جفت به صورت نر و ماده انتخاب و سوار کشتی شدند.
مجدد تصویر را نگاه کنید. به جفت شیرها دقت کنید. هردو نر هستند.! شیر ماده یال ندارد.!!

3. پاسخ تست هوش شماره 3

جواب درست عدد ۲۴ است.!

اگر دقت کنید، می‌بینید که در ردیف آخر مینیون دارای ۳ بادکنک و پنگوئن هم بدون پاپیون است. در این تست، اولویت با عمل ضرب می‌باشد.

پاسخ تست شماره 3

4. پاسخ تست هوش شماره 4

طی عملیات زیر به عدد 469 می‌رسیم، بنابراین جواب صحیح 469 است.

(4*2)+7=15

(7*2)+15=29

(15*2)+29=59

(29*2)+59=117

(59*2)+117=235

(117*2)+235=469

نحوۀ آموزش افراد با هوش تصویری بالا

در این سطح از هوش افراد توانایی تجسم دقیق جهان، اصلاح محیط پیرامون خود بر اساس ادراک و بازآفرینی جنبه‌های مختلف تجربیات بصری خود را دارند. افراد با هوش تصویری بالا در به خاطر سپردن تصاویر، چهره‌ها و جزئیات مهارت بالایی دارند. آن‌ها قادرند اجسام را از زوایای مختلفی تجسم کنند.
این افراد نیز از قضاوت فضایی و استدلال خوبی برخوردار هستند. به این معنا که آن‌ها قادر به ارزیابی دقیق فاصله بین خود و یک شی و فاصله شی تا اطراف هستند. هوش تصویری در افراد نابینا یا کم بینا نیز دیده شده است.

به عنوان مثال، یک فرد نابینا که از استدلال لمسی و مکانی برای محاسبه اندازه، شکل، عرض و طول یک شی استفاده می‌کند، منجر به ایجاد یک تصویر بصری دقیق از آن شی در ذهن خود می‌شود و این هوش بصری مکانی را در شخص نشان می‌دهد.
یکی از تست‌های معروف برای اندازه‌گیری هوش تصویری، تست هوش "ریون" است که به آن آزمون ماتریس‌های پیش رونده ریون نیز گفته می‌شود ؛البته این تست بهره هوشی و حتی هوش هیجانی افراد را به طور کلی می‌سنجد و صرفا آزمونی برای سنجش هوش تصویری نیست.

افرادی که دارای هوش تصویری هستند، هنگام آموزش با استفاده از دستورالعمل‌های نوشتاری، مدل‌سازی شده یا نمودار و رسانه‌های تصویری، بهتر یاد می‌گیرند. دانش آموزان با استعداد بصری و فضایی حافظه بصری خوبی برای جزئیات دارند. این افراد در روش‌های شنیداری_ترتیبی مانند سخنوری، تلاوت، تمرین و تکرار کمتر نتیجه می‌گیرند.

وجود هوش تصویری بالا در کودکان و ارتقا آن

بچه‌های با هوش دیداری قویتر در درس خواندن سرعت بیشتری دارند و از قوه ذهن برای تجسم امور روزمره و یادگیری مطالب جدید استفاده می‌کنند.
این افراد در خواندن نقشه‌ها و تصاویر و جداول بهتر از متن عمل می‌کنند و از این قبیل موارد مطالب بیشتری می‌آموزند.
چنین کسانی مثلا حین درس خواندن با استفاده از هایلایترها با رنگ‌های مختلف نکات متفاوت را به خاطر می‌سپارند. به نقاشی، سفال‌گری و سایر کارهای هنری علاقه فراوان نشان می‌دهند و البته مهارت آنان در این موارد نیز ستودنی است.

با فکرکردن و تجسم موقعیت، راه‌حل‌های مواجه با مشکل را مورد بررسی قرار می‌دهند. از عادت‌های برجسته‌ای‌شان می‌توانم به علاقه به خط خطی کردن اوراق، استفاده از برگه‌ها یا خودکارهای رنگی برای درس خواندن، توجه زیاد به تصاویر و نمودارها برای توضیح مطلبی، علاقه به عکس‌برداری و فیلم‌برداری اشاره کنم.
برای آموزش چنین کودکانی استفاده صرف از یک رنگ گچ یا ماژیک و اکتفا فقط به متون و صحبت کردن اصلا کارآمد نیست بالعکس استفاده زیاد از تصاویر و رنگ‌های مختلف حین تدریس تاثیر شگرفی در یادگیری آن‌ها دارد.

امروزه استفاده از فناوری‌ها و تکنولوژی‌های جدید کمک شایانی به ارتقای هوش تصویری کرده است. افرادی که هوش فضایی قوی دارند از حل معماهای دیداری لذت می‌برند و با تجسم پدیده‌ها به موضوعات فکر می‌کنند.
حال برای تقویت این توانایی چه می‌توانیم بکنیم؟ بخشی از آن به وراثت مربوط می‌شود که انکار ناپذیر است و ما هیچ نقشی در آن نداریم اما برای پرورش قسمت اکتسابی آن می‌توانیم از حل پازل‌ها و معماهای تصویری، جداول، نمودارها، عکس و فیلم، اشکال دوبعدی و سه بعدی،گرافیک و دیگر هنرهای تجسمی بهره ببریم.

کاربرد هوش تصویری در زندگی

هر نوع هوش یکسری توانایی و استعداد خاصی را به افراد اعطا می‌کند و این افراد معمولا دارای خصوصیات شخصیتی مشابهی هستند.
هر یک از هوش‌ها با توجه به استعدادی که به فرد می‌دهند او را مناسب یکسری مشاغل خاص می‌کنند و در مورد هوش تصویری فضایی مشاغل مهندسی، معماری و طراحی، جراحی، رانندگی، خلبانی و فضانوردی و به طور کلی مشاغل مرتبط با تجسم فضایی متناسب با این مهارت ذهنی هستند.

شناسایی استعداد افراد در زمینه‌های مختلف می‌تواند در مشاوره شغلی، مشاوره تحصیلی، برنامه‌ریزی آموزشی، هدایت تحصیلی، استعدادیابی و تعیین استعدادهای شغلی و تحصیلی، استخدام بر مبنای استعداد افراد موثر و کاربردی واقع شود.

افراد دارای هوش تصویری قوی در انجام فعالیت‌های هنر، هندسه، گرافیک رایانه و طراحی با کمک رایانه می‌توانند عملکرد خوبی از خود ارائه دهند. این افراد اغلب از حافظه بصری بسیار خوبی برای جزئیات چاپی و محیطی برخوردار هستند.
افرادی که سبک یادگیری فضایی بصری دارند، در حل مسئله بصری و تخمین بصری تبحر بسیار دارند. یکی از نقاط قوت افراد با هوش تصویری فضایی کار با نمودارها و جداول است. آن‌ها به خوبی می‌توانند داده‌های نمودار و جدول را تفسیر کنند یا داده‌ها را در قالب جدول و نمودار گزارش کنند.

شغل متناسب افراد با هوش تصویری بالا

افراد با هوش تصویری قوی می‌توانند خود را محیطی سه بعدی که در ذهن خود ساخته‌اند تصور کنند، بسیاری از این افراد توانایی اجرای دیده‌های خود به صورت هنرهای گرافیکی را دارند. افراد با هوش تصویری قوی می‌توانند در مشاغلی زیر جذب شوند:

1. معماری
2. دریانورد
3. مجسمه‌سازی
4. هنرهای تجسمی
5. مخترع
6. کاشف
7. طراح داخلی
8. مکانیک
9. انواع مهندسی
10. هنر
11. خلبانی
12. کنترل ترافیک هوایی
13. ساخت و ساز
14. مشاوره
15. طراحی مد
16. تجارت
17. مد و زیبائی
18. تبلیغات بصری و داخلی

این افراد در رشته‌های فیزیک، مهندسی، نجوم و جراحی نیز دارای استعداد و توانایی هستند.

کاربردهای هوش تصویری در پزشکی

مثال‌هایی از کاربردهای ملموس هوش دیداری در زندگی روزمره و مشاغل مختلف چیست؟
زمان خواندن برای امتحان یک تصویر یا هایلایتی را در یک صفحه به خاطر می‌سپاریم و هنگام پاسخ‌دهی آن نکات مدنظر را به یاد می‌آوریم یا اینکه در حل معماها با توانایی تجسم دوبعدی و سه بعدی می‌توانیم پاسخ تست را حدس بزنیم.

1. انواع جراحی و تکنیک‌های آن

در جراحی اینکه جراح بتواند حدس بزند استفاده از چه وسیله یا تکنیک خاص چه نتایجی را حاصل می‌کند.
در واقع استفاده از روبات‌ها برای انجام جراحی‌ها با تکیه بر تجارب قبلی پزشکان و آگاهی کامل آن‌ها از آناتومی دقیق ناحیه و آشنایی با لندمارک‌های مدنظر مطرح شده است.

مثال بارز این توانایی در استریوتاکتیک نوروسرجری یا جراحی مغز و اعصاب است که در این روش از یک فریم سری استریوتاکتیک همراه با سیستم انتقال اشعه استفاده می‌شود که یکی از جراحی‌های کم تهاجمی مغز و اعصاب است.
قبل از جراحی سی‌تی دو بعدی یا سه بعدی از بیمار گرفته می‌شود، سپس جراح فریم را در نقاط مورد نظر جای گذاری می‌کند و از این طریق محل نمونه برداری ضایعه مغزی مشخص می‌شود.

2. لاپاروسکوپی و ابزار تشخیصی

جراح با تجسم سه بعدی ناحیه مورد نظر و آنالیز تصاویر از طریق مانیتور تصمیم می‌گیرد که ابزارها از کدام طرف وارد شوند و به کدام جهت گردش داده شوند تا موثر واقع شود. در این نوع جراحی‌ها، جراح باید بتواند بدون مشاهده و تماس مستقیم با ناحیه مورد جراحی و تنها از طریق چند سوراخ کوچک روی شکم یا کارهای مورد نیاز را انجام دهد.

امروزه این نوع جراحی‌ها به دلیل کم تهاجمی بودن، اسکار کوچکتر، درد کمتر و دوره نقاهت کوتاهتر برای بیماران رو به گسترش هستند. در این سبک جراحی‌ها و مشابه این‌ها هوش فضایی نقش به سزایی دارد و بی‌گمان چنین جراحانی از هوش دیداری فضایی فوق العاده‌ای برخوردار هستند.