شاید در ابتدا تصور کنید که تعدیل نیرو کار ساده‌ای است اما واقعیت این است که این کار برای همه‌ی مدیران یک سازمان کار دشواری بوده، به دقت زیادی نیاز دارد و پروسه‌ی زمان‌بر و حساسی است. این مقاله می‌تواند به شما کمک کند تا بتوانید از یک موقعیت بحرانی، بهترین تصمیم و نتیجه را بگیرید.
تعدیل نیرو چیست؟
تعدیل نیروی انسانی به معنای قطع همکاری با برخی از کارکنان یک شرکت است، اما مشکلاتی از جمله بیکار شدن افراد و دردسرهای بعدی آن که پس از تعدیل نیرو اتفاق می‌افتد، می‌تواند تأثیرات منفی بر جامعه و فرد بگذارد.
به‌طورکلی تعدیل نیروی انسانی به منظور مدیریت بهتر شرکت یا سازمان انجام می‌شود و کاملاً از قبل برای آن برنامه‌ریزی می‌شود. همچنین تعدیل نیرو اکثرا به دلیل اوضاع بد اقتصادی یک شرکت (مانند عدم توانایی شرکت در پرداخت حقوق کارمندان) انجام می‌شود اما دلایل دیگری همچون تغییر ساختار و قوانین شرکت نیز می‌تواند موجب تعدیل نیروی انسانی شود.
تفاوت تعدیل نیرو و اخراج کارمندان
نکته‌ای که باید درنظر بگیرید این است که اخراج کارمند با فرآیند تعدیل نیرو متفاوت است.
اخراج به این معناست که کارفرما می‌تواند کارمند خود را بدون هیچ گونه دلیلی از ادامه‌ی کار در سازمان منع و بیرون کند و نیاز به چیدن استراتژی خاصی برای این کار نیست؛ در حالی که تعدیل نیرو به معنای خاتمه‌ی همکاری با کارمند به دلایل اقتصادی (کمبود بودجه‌ی سازمان) است و معمولاً بیش از یک کارمند را شامل می شود.
همچنین قبل از اقدام به تعدیل نیروی انسانی باید استراتژی مناسبی برای آن چید و بصورت برنامه ریزی شده به انجام آن اقدام نمود.
سختی‌ها و مشکلات سازمان‌ها در مسیر تعدیل نیروی انسانی
اطلاع رسانی به کارمندان درباره‌ی تعدیل نیرو یکی از دشوارترین کارها در کسب و کار است. ارسال خبرهایی از این دست که اغلب اوقات زندگی افراد را تغییر می‌دهد، باعث ایجاد احساس گناه، اضطراب و حتی وحشت نیز در مدیران سازمان‌هایی که مجبور به تعدیل نیرو هستند، می‌شود.
اگرچه ممکن است این موضوع برای کارمندان این گونه به نظر نرسد، اما تعدیل نیرو برای مدیران منابع انسانی که مجبور به اجرای این کار هستند نیز بسیار دشوار است.
این امر به خصوص وقتی که افراد واحد HR مجبور به تعدیل نیروهایی هستند که زمانی با آنها رابطه‌ی صمیمی یا نزدیکی داشتند، فرآیند سخت‌تری می‌شود.
به هر حال بعضی از هفته‌ها شما با همکاران خود بیشتر از خانواده‌تان وقت می‌گذرانید؛ بنابراین منطقی است که انجام این کار برای یک متخصص منابع انسانی بسیار دشوار باشد.
چگونه برای اجرای فرآیند تعدیل نیروی انسانی آماده شوید؟
تفکر منطقی یکی از مهم‌ترین کارهایی است که می‌توانید هنگام آماده شدن برای انجام پروسه‌ی تعدیل نیرو انجام دهید. یکی از بهترین راه‌ها برای منطقی فکر کردن، تمرکز بر این است که قرار است چه کسی را و به چه دلیل از کار کردن در سازمان خارج کنید.
وقتی دلیل و چگونگی پروسه‌ی تعدیل نیرو را درک کنید، کل روند برایتان آسان‌تر می‌شود. هرچند که ممکن است هنوز هم برایتان کار سختی باشد اما درک آن از نظر روحی و روانی برای شما ساده‌تر خواهد بود؛ در نتیجه توضیح دادن موضوع تعدیل نیرو نیز به افرادی که شامل این فرآیند می‌شوند، آسان‌تر خواهد بود.
روند تعدیل نیرو همچنین به دلیل مخاطرات عاطفی موجود می‌تواند سازمان را با مشکلات قانونی احتمالی نیز روبرو کند. بنابراین باید برای جلوگیری از بروز این مشکلات، تصمیم خود برای تعدیل نیرو را با دقت در نظر بگیرید. همچنین برای طی مراحل قانونی این فرآیند و عدم رویارویی بعدی با مشکلات قانونی و حقوقی، بهتر است برای طرح استراتژی تعدیل نیروی انسانی از یک وکیل مشاوره و کمک بخواهید.
در نهایت، اگر برای جبران کمبود بودجه‌ی شرکت خود و حل مشکلات اقتصادی آن به تعدیل نیرو فکر می‌کنید باید در ابتدا دو موضوع را بررسی کنید:
- آیا مصلحت شرکت شما این است که تعدیل نیرو کنید؟
- شرکت شما باید کدام کارمندان را تعدیل نیرو کند؟
بعد از پاسخ به سوالات بالا، در ادامه باید بدانید که در صورت انتخاب هر یک از این موارد چه اقداماتی را باید در پیش بگیرید.
راه‌های جایگزین قبل از اقدام به تعدیل نیرو
شرکت‌هایی که اقدام به تعدیل نیروی انسانی می‌کنند معمولاً سعی دارند که هزینه‌های شرکت را کاهش دهند تا شکاف ایجاد شده در سازمان را ببندند و یا سودآوری شرکت را افزایش دهند. اما به خاطر داشته باشید که تعدیل نیرو از زوایای دیگر می‌تواند هزینه‌بر هم باشد.
به عنوان مثال ممکن است شرکت مجبور به تسویه حساب با کارمندان تعدیل شده باشد، بهره وری و روحیه‌ی بقیه‌ی کارکنان کاهش یابد و بسته به نحوه‌ی تعدیل نیروی انسانی حتی ممکن است شرکت با دادخواست قانونی از سمت افرادی که تعدیل می‌شوند نیز روبرو شود.
با توجه به ریسک‌های ذکر شده، شرکت‌ها باید به دقت بررسی کنند که آیا واقعاً نیاز به تعدیل نیرو دارند و آیا می‌توانند این کار را به صورت قانونی انجام دهند یا خیر. همچنین می‌توانید گزینه‌های جایگزین تعدیل نیرو را نیز در نظر بگیرید که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- فرآیندهای استخدام نیروی جدید در شرکت، ترفیع و افزایش حقوق کارکنان را برای مدتی متوقف کنید.
- در صورت استعفای داوطلبانه‌ی کارکنان، جای خالی آنها را با افراد جدید پر نکنید.
- سایر هزینه‌های غیر ضروری و جانبی سازمان را متوقف کنید.
- حقوق کارکنان را کاهش دهید.
- از کارمندان بخواهید مرخصی بگیرند یا ساعات کاری خود را کاهش دهند.
- ساعات مجاز اضافه کاری کارکنان را کاهش دهید یا بطور کلی اجازه‌ی اضافه کاری ندهید.
- برخی کارکنان را در ازای دریافت حقوق و دستمزد، با مزایای خاصی تشویق به استعفای داوطلبانه نمایید.
حتی اگر اجرای این استراتژی‌ها نیاز سازمان شما به تعدیل نیرو را از بین نبرد، حداقل با در نظر گرفتن و شاید اجرای برخی از این گزینه‌ها قبل از تعدیل نیرو باعث می‌شوید که تعداد کمتری از کارمندان از تعدیل نیرو ناراضی و ناراحت شوند.
همچنین ضرورت تعدیل نیروی سازمان شما را نیز درک خواهند کرد. در نهایت پس از تصمیم به تعدیل نیرو باید افراد مناسب را برای تعدیل انتخاب کنید که در ادامه روش این کار را شرح می‌دهیم.
مراحل تصمیم‌گیری برای تعدیل نیرو
هنگامی که شرکت شما تصمیم بگیرد که تعدیل نیروی انسانی لازم و ضروری است، وقت آن است که بفهمید چه افرادی را باید تعدیل کنید؟ اگر بخواهید کل یک بخش از شرکت را تعطیل کنید و یا وظایف خاصی را برون سپاری کنید، پاسخ این سوال واضح خواهد بود، اما اگر شما در تمام بخش‌های شرکت نیاز به کاهش تعداد خاصی از کارکنان را داشته باشید، تصمیمات سختی پیش‌رو خواهید داشت.
انتخاب نیروهایی که باید تعدیل شوند، نه تنها در سطح واحد منابع انسانی بلکه در سطح سازمانی نیز دشوار است. هنگام تعدیل نیروی یک سازمان، موارد زیادی در معرض خطر است که باید قبل از تعدیل نیرو درنظر گرفته شده و درباره‌ی آنها تفکر کرد و استراتژی مناسبی برای انجام این کار ارائه داد.
از جمله این موارد می‌توان به مسئولیت قانونی سازمان در قبال کارمندان، روحیه‌ی کلی سازمان، میزان بهره‌وری و پایداری طولانی مدت کارمندان در سِمت‌هایشان، اشاره کرد.
بنابراین چگونه با در نظر گرفتن همه‌ی این عوامل باید تصمیم درستی درباره‌ی نیروهایی که باید تعدیل شوند گرفت؟
مراحلی که در ادامه برایتان شرح می‌دهیم می‌توانند به شما در تصمیم‌گیری‌هایتان برای تعدیل افراد مناسب در شرکت خود به شما کمک کنند:
1. بررسی کنید که شرکت شما به چه پیشرفت‌هایی نیاز دارد.
قبل از اینکه تصمیم بگیرید چه کسانی را تعدیل کنید، باید در مورد مسیر آینده‌ی سازمان خود دقیق فکر کنید و به سوالاتی مانند موارد زیر پاسخ دهید:
- آیا شرکت در برخی حیطه‌های کاری رو به گسترش و در برخی دیگر رو کاهش است؟
- آیا هدف و تمرکز اصلی شرکت تغییر کرده است؟
- کدام مواضع اساسی برای موفقیت این طرح باید حفظ شود؟
2. مشخص کنید کدام بخش‌ها یا سِمت‌های شغلی شرکت باید تعدیل نیرو شوند.
اکنون که اهداف شرکت خود را می‌دانید، می‌توانید بفهمید که کدام بخش‌ها نیاز به تعدیل نیرو دارند. به عنوان مثال اگر شرکت بخواهد فروش مستقیم خود را کاهش دهد تا تمرکز بیشتری روی بخش تحقیق و توسعه بگذارد، می توان با اطمینان بخش فروش را تعدیل نیرو کرد. در واقع در این مرحله شما باید بر روی مشاغل و سِمت‌های شغلی تمرکز کنید، نه بر روی تک تک کارکنان.
3. معیارهای تصمیم‌گیری خود برای تعدیل نیروی انسانی را تعیین کنید.
پس از درک اینکه شرکت به چه توانایی‌ها و مهارت‌هایی برای پیشرفت نیاز دارد، می‌توانید در مورد نحوه انتخاب نیروی انسانی برای تعدیل شدن تصمیم بگیرید.
از نظر قانونی مطمئن‌ترین راه برای این کار استفاده از معیارهای عینی مانند سن، میزان بهره‌وری یا تعداد فروش هر یک از کارکنان می‌باشد، اما اگر ویژگی‌های ذهنی مانند کیفیت کار، تمایل به یادگیری کارهای جدید یا مهارت‌های ارتباطی کارکنان را به عنوان معیار خود در نظر می‌گیرید، مطمئن شوید که همه‌ی کارکنان، این ویژگی‌ها را به طور مداوم از خود نشان داده‌اند.
4. لیستی از افرادی که برای تعدیل نیرو انتخاب کردید، تهیه کنید.
پس از تعیین معیارهای خود برای انتخاب افراد، این معیارها را روی کارکنان بخش‌های مورد نظر خود در شرکت اعمال کنید تا لیست اولیه‌ای از افراد مورد تعدیل بدست آورید.
بعضی از شرکت‌ها بر اساس معیارهای ذکر شده در قسمت قبل (یا معیارهای دیگر مد نظر خود) به کارکنان خود امتیاز می‌دهند؛ سپس افرادی را که بیشترین امتیاز را دارند (یعنی اکثر معیارهایی که برای تعدیل نیرو درنظر گرفتید را شامل می‌شوند)، تعدیل می‌کنند.
5. لیست اولیه‌ی تعدیل نیرو را دوباره بررسی کنید.
پس از تهیه‌ی لیست اولیه باید دوباره آن را برای مشکلات احتمالی بررسی کنید؛ یعنی مطمئن شوید که استراتژی و برنامه‌ی تعدیل نیروی انسانی شما تبعیض آمیز نیست (یا حداقل تبعیض آمیز به نظر نمی‌رسد) و قرار نیست افراد به دلایل غیرقانونی مثل سن، جنس و نژاد تعدیل شوند.
برای مثال اگر پس از تهیه لیست خود متوجه شدید که بیشتر افراد موجود در آن زنان بالای 40 سال هستند، بهتر است در مورد استراتژی خود برای تعدیل نیرو تجدید نظر کنید یا با یک وکیل (در بخش اشتغال و روابط کاری) در این مورد مشاوره کنید.
6. تعداد کافی از باقی کارکنان خود را برای انجام کارهای شرکت نگه دارید.
مطمئن شوید که کارکنانی که برایتان باقی می‌مانند، حتما قادر به انجام همه‌ی کارهای باقیمانده‌ی شرکت هستند. این نکته را نیز در نظر بگیرید که اگر از کارکنان باقیمانده‌ی خود، چندین برابر کار بکشید، ممکن است به دنبال شغل‌های دیگر بگردند و از شرکت شما استعفا دهند.
در نهایت برای اعلام خبر تعدیل نیرو به کارکنان خود باید آداب مناسب به کار ببرید که در ادامه به شرح برخی نکات پیرامون آن می‌پردازیم.
آداب تعدیل نیروی انسانی
پس از طرح استراتژی و برنامه ریزی برای تعدیل نیروی انسانی و تهیه‌ی لیست نهایی کارکنانی که قرار است تعدیل شوند، با بخش حساس دیگری از فرآیند تعدیل نیرو روبرو خواهید شد و آن هم اعلام این خبر به کارکنان شرکت است.
همانطور که در ابتدا گفتیم، تعدیل نیروی انسانی می‌تواند بر روحیه و احساسات کارکنان تاثیر منفی بگذارد. از این رو بیان درست این موضوع با آداب مخصوص می‌تواند تا حد زیادی از این تاثیرگذاری منفی بکاهد. در اینجا تعدادی از نکاتی که می‌تواند به شما در این باره کمک کند را شرح می‌دهیم:
1: درباره‌ی هدف و دلیل تعدیل نیرو با کارکنان صحبت کنید.
عدم اعلام قبلی به کارکنان شرکت درباره‌ی اجرای فرآیند تعدیل نیرو می‌تواند باعث عدم اعتماد آنان به مدیریت شود، چرا که اعتماد مبتنی بر احترام متقابل است.
زمانی که کارکنان متوجه شوند که قرار است این کاری بدون اطلاع آنان انجام گیرد، احساس خواهند کرد که به آنها توهین شده است و در نتیجه اعتماد خود را نسبت به شرکت شما از دست می‌دهند.
2: همواره شأن کارکنان خود را در نظر بگیرید.
در بسیاری از تعدیل نیروها با کارمندان مانند کودکان رفتار شده و هیچ توجهی به شخصیت و شأن آنها نمی‌شود، اما باید توجه کنید که هر برخوردی با کارکنان تعدیل شده داشته باشید باعث می‌شود که کارکنان باقی‌مانده نیز احساس کنن که در آینده با آنان نیز به همان شکل برخورد خواهد شد.
3: پس از تعدیل نیرو، طوری رفتار نکنید که انگار هیچ اتفاقی نیفتاده است.!
بسیاری از مدیران کسب و کارها معتقدند که پس از تعدیل نیرو هر چه کمتر درباره آن گفته شود، بهتر است. در این صورت همه‌ی کارکنان این موضوع را فراموش کرده و مانند قبل به کار خود ادامه خواهند داد.
واقعیت این است که بهبود اوضاع پس از تعدیل نیرو درصورتی رخ می‌دهد که مدیران و کارمندان اجازه داشته باشند تا آزادانه درباره‌ی آن‌چه رخ داده، بحث کنند. در واقع پس از تعدیل نیرو، تیم مدیریت شرکت فرصت خوبی برای احیای روابط بین کارکنان پیدا می‌کند.
4: حین اعلام خبر تعدیل نیرو، لحن و ادبیات مناسب بکار ببرید.
زمانی که می‌خواهید خبر تعدیل نیرو را به کارکنان خود اعلام کنید، توجه نمایید که هدف شما این است که با کارمندان خود منصفانه و محترمانه رفتار کنید. اما در عین حال، نباید از انسانیت فاصله بگیرید و با این قضیه مانند یک روبات رفتار کنید.
برای مثال نگویید: «این کار واقعا برای من سخت است.»، بلکه با کارمند خود احساس همدردی کنید، آرام باشید و هیجانات خود را کنترل کنید.
5: روراست باشید و با انسانیت برخورد کنید.
در اعلام خبر، پیام شما باید شفاف، صریح و مختصر باشد. برای مثال بگویید: «متاسفانه هفته آینده، خدمت تو در این شرکت به اتمام خواهد رسید.».
سپس از او به‌خاطر زحماتش قدردانی کنید و بعد در یک توضیح ساده و کوتاه، در مورد شرایط اقتصادی شرکت که منجر به این تصمیم شد با او صحبت کنید.
به او اطمینان دهید که این تصمیم اصلا ربطی به عملکرد او ندارد و این موضوع به طور کلی تقصیر کارمندان نیست.
6: پیشنهاد کمک بدهید، اما وعده توخالی نه.
بهتر است پس از ابلاغ پیام تعدیل نیرو همچنان در دسترس باشید و حتی پس از صحبت اولیه به او مشاوره داده و اعلام حمایت کنید. بدانید که شاید کارمند شما برای هضم این خبر به زمان نیاز داشته باشد.
همچنین اگر ایده‌ای در مورد سایر فرصت‌های شغلی دیگر در سازمان‌های دارید، حتما به او پیشنهاد دهید، اما در عین حال حواستان باشد که به او امید یا وعده‌ای ندهید که ندانید بعدا می‌توانید به آن عمل کنید یا نه؛ زیرا هیچ‌کس از آینده خبر ندارد.
تعدیل نیرو؛ پایان کار نیست.
همانطور که گفته شد بهتر است همیشه قبل اقدام به تعدیل نیروی انسانی، راه‌های جایگزین آن را نیز در نظر بگیرید، اما اگر در نهایت، تعدیل نیرو تنها چاره‌ی شرکت شما برای بهبود اوضاع اقتصادی باشد، باید با دقت و برنامه‌ریزی دقیق به انجام آن بپردازید و با آگاهی از شرایط و قوانین تعدیل نیرو گام بردارید.
مشاوره آنلاین هم دارید
دستخوش
اکانت اینستا هم دارید؟
بیشتری بنویسین لطفا
خیلی عالی بود
میتونم شماره شما رو داشته باشم؟
مطلب به درد بخوری بود
مرسی
مطالب بی نظیر بود
سایتتون محشرههههه
هزینه مشاورتون چنده؟