تعهد سازمانی چیست؟ چه مزایایی دارد؟

در فضای کسب و کار رقابتی امروز که با تغییر و تلاطم زیادی همراه است، مشکل بسیاری از سازمان‌ها فقط داشتن کارمندان با تجربه و باهوش‌تر نیست؛ بلکه پیدا کردن کارکنانی با استعداد، با انگیزه و نگرش مثبت و متعهد به کار مسئله‌ای اساسی برای بخش منابع انسانی هر سازمانی است.
تعهد سازمانی یکی از عناصر اساسی در دستیابی به اهداف سازمانی است و داشتن کارمندان متعهد در هر کسب‌وکاری سبب مشاهده نتایج چشمگیری در رسیدن به این اهداف خواهد بود. بنابراین مطالعه آنچه که به کارکنان برای دستیابی به تعهد سازمانی قوی و ایجاد انگیزه کمک می‌کند و آشنایی با عواملی که تعهد سازمانی را در آن‌ها دخیل و پایدار می‌سازد، بسیار مهم است.
در این نوشته سعی کردیم به تعریف تعهد سازمانی، انواع آن، مزایای آن و عوامل موثر بر تعهد سازمانی بپردازیم، اما تعهد سازمانی چیست؟ و چگونه می‌توان تعهد سازمانی را در کارکنان نهادینه کرد؟

تعهد سازمانی چیست؟

تعهد سازمانی، پیوند روانشناختی فرد با سازمان از جمله احساس مشارکت شغلی، وفاداری و اعتقاد به ارزش‌های سازمان را توصیف می‌کند. در واقع، در تعیین اینکه آیا یک کارمند برای مدت طولانی‌تری در سازمان باقی بماند و با اشتیاق برای رسیدن به هدف سازمان کار کند، نقش اساسی دارد. در صورت وجود تعهد سازمانی، به پیش‌بینی رضایت کارکنان، مشارکت کارکنان، عملکرد شغلی، گردش مالی، رفتار شهروندی و سایر ویژگی‌های مشابه کمک می‌شود. سال 1991 میلادی "ناتالی آلن" و "جان میر" مدلی سه مولفه‌ای از تعهد سازمانی، که آن را به عنوان یک وضعیت روانشناختی تعریف می‌کند، ارائه دادند. طبق این نظریه سه مولفه متمایز در تعهد سازمانی وجود دارد که در ادامه به شرح هر یک از آن‌ها می‌پردازیم.

انواع تعهد سازمانی

1. تعهد سازمانی عاطفی
2. تعهد سازمانی مستمر
3. تعهد سازمانی هنجاری

1. تعهد سازمانی عاطفی

نوع اول منعکس کننده تمایل و ترجیحی است که به دلیل احساس دلبستگی عاطفی مثبت برای ماندن در سازمان ایجاد شده است.
کارمندی که از نظر عاطفی متعهد است، به شدت با اهداف سازمان ارتباط برقرار می‌کند و مایل است بخشی از سازمان بماند.
در واقع این کارمند به سازمان متعهد می‌شود چون خودش می‌خواهد. تعهد بالای عاطفی فرد نسبت به سازمانی که در آن کار می‌کند، روی تعهد سازمانی مستمر نیز تأثیر بسزایی دارد. در اصل کارکنانی با تعهد عاطفی بالا احساس ارزش می‌کنند، به عنوان سفیر سازمان خود عمل می‌کنند و به طور کلی سرمایه‌های بزرگی برای سازمان‌ها هستند.

مورد عاطفی زمانی توسعه می‌یابد که درگیر شدن در یک شغل، تجربه رضایت بخشی وجود داشته باشد و هم‌چنین فاصله بین ارزش‌های فردی کارکنان و ارزش‌های سازمانی حداقل باشد. از این رو مدیر منابع انسانی و مسئول استخدام، همواره بر تناسب بین فرد و سازمان خود تاکید دارد؛ چراکه در این صورت می‌تواند از بالا بودن میزان تعهد عاطفی کارکنان به سازمان و انجام کار با کیفیت، اطمینان حاصل کنند.

2. تعهد سازمانی مستمر

نوع دوم به میزان احساس نیاز کارکنان برای ماندن در سازمان خود مربوط می‌شود. یک مثال خوب از تعهد سازمانی مستمر زمانی است که کارمند احساس می‌کند باید در سازمان خود بماند، نه به این خاطر که از شغل یا سازمان خود رضایت دارد، بلکه احساس می‌کند با رفتن به سازمان دیگری، حقوق و دستمزد او بهبود نخواهد یافت؛ که این مسئله می‌تواند برای سازمان‌ها مشکل ساز شود. البته تعهد تداوم تا حد زیادی تحت تاثیر فرهنگ سازمانی قرار دارد و زمانی که یک کارمند سازمان خود را مثبت و حامی بداند، از تعهد مستمر بالاتر برخوردار خواهد شد.

3. تعهد سازمانی هنجاری

نوع سوم، ترجیح برای ماندن در سازمان فعلی، ناشی از احساس تعهد اخلاقی و سیستم ارزشی فرد است و بر پایه وظایف و ارزش‌ها استوار است. در تعهد سازمانی هنجاری، فرد فارغ از الزاماتی که با آن‌ها مواجه است، اهداف و موفقیت سازمان را بر اهداف خود ترجیح داده و تصمیم می‌گیرد که در سازمان بماند؛ حتی اگر از شغل خود راضی نباشد یا فرصت‌های بهتری برای او وجود داشته باشد.

در سازمان‌هایی که وظیفه‌شناسی و مسئولیت ‌پذیری ارزش به حساب می‌آید و مدیران سعی در نشان دادن این واقعیت با استراتژی‌های مختلف مانند پاداش‌ها و مشوق‌ها دارند، میزان تعهد هنجاری بالاتر است.
در واقع کارکنانِ چنین سازمان‌هایی با مشاهده تعهد مدیران و رفاه کارکنان از تعهد هنجاری بالاتری برخوردار می‌شوند. در نتیجه چنین کارکنانی با انگیزه بیشتری برای پیشرفت سازمان ایفای نقش می‌کنند که این خود باعث افزایش توانایی سازمان برای استخدام و حفظ کارکنان می‌شود.

از آن جا که تعهد سازمانی تعیین کننده‌ی عزم، حمایت فعال، میزان تمایل فرد به ماندن و به طور کلی تعیین کننده‌ مدت زمانی است که فرد در سازمان باقی می‌ماند، کارکنان متعهد ارزش افزوده‌ای برای سازمان به حساب می‌آیند. در ادامه قصد داریم به توضیح برخی از مزایای آن بپردازیم.

مزایای تعهد سازمانی

1. تعهد سازمانی بهره‌وری کارکنان را افزایش می‌دهد.

کارمندان متعهد برای پیشرفت سازمان از هیچ تلاش و کوششی دریغ نمی‌کنند. آن‌ها شرکت را به طور مثبت به مخاطبین ارجاع می‌دهند و اهداف سازمان را چه از نظر حرفه‌ای و چه از نظر شخصی در پیش می‌گیرند.
علاوه بر این، کارمندان متعهد تنها به فکر بهبود عملکرد فردی نیستند، بلکه در تلاش هستند با بهبود عملکرد اعضای تیم، بهره‌وری در سازمان را افزایش دهند.

2. تعهد سازمانی باعث کاهش غیبت کارکنان می‌شود.

واضح است وجود تعهد سازمانی در کارمندان، میزان غیبت آن‌ها را کاهش می‌دهد. کارمندان متعهد خود را در قبال وظایف و اهداف سازمان مسئول می‌دانند و مشتاقانه برای تکمیل پروژه‌ها و کارها و کمک به اعضای تیم، در محل کار خود حاضر می‌شوند.

3. تعهد سازمانی عملکرد کل تیم را بهبود می‌بخشد.

از آن جا که کارمندان متعهد و وفادار همواره باعث موفقیت سازمان می‌شوند و به همین جهت از سرمایه‌های ارزشمند سازمان به حساب می‌آیند، آن‌ها می‌توانند در سطح گروهی و در تیم کاری نیز عملکرد بسیار خوبی داشته باشند که این به طور قابل توجهی بهره‌وری کل تیم را بالا می‌برد.

4. تعهد سازمانی منجر به وفاداری هر چه بیشتر کارکنان می‌شود.

کارمندان متعهد به سازمان خود باور دارند؛ آن‌ها به طور جدی و پیوسته از کارفرمایان خود و سیاست‌های آن‌ها، خدمات و محصولات سازمان خود حمایت می‌کنند.

حالا که با انواع تعهدات سازمانی و مزایای آن‌ها آشنا شدید، آیا به عنوان مدیر و کارشناس منابع انسانی یک سازمان از خود پرسیده‌اید که چگونه می‌توانیم تعهد سازمانی را در کارکنان ایجاد و تقویت کنیم؟

چگونه تعهد سازمانی را نهادینه کنیم؟

وقتی صحبت از محل کار می‌شود، در حالی که همواره رضایت مشتری کانون موفقیت‌های تجاری بوده است، باید از این امر اطمینان حاصل کرد که رضایت و خشنودی کارمندان در اولویت قرار بگیرد.
به هر حال، داشتن کارمندان خوشحال و خشنود به معنای بهبود بهره‌وری، افزایش سود، حفظ کارکنان در سازمان، رضایت مشتریان و در نهایت عملکرد برتر تجاری خواهد بود. بدیهی است که می‌توانید با پیروی از استراتژی‌های ارائه شده، سطح تعهد کارمندان خود را بهبود بخشید:

1. اهداف مشخصی تعیین کنید؛

وضوح در مورد هدف شرکت یکی از مهمترین عوامل برای اطمینان از تعهد کارمندان است. دلیل این امر آن است که کارکنان برای انجام مسئولیت‌های خود مجبورند با موقعیت‌های روزمره کنار بیایند. بنابراین آن‌ها باید از اهداف سازمانی آگاه باشند تا با بیانیه مأموریت و چشم‌انداز شرکت بهتر مطابقت داشته باشند. نحوه ایجاد اهداف قانع کننده برای پیشرفت شرکت:

• به نقش مثبت سازمان خود در زندگی کارکنان و هم‌چنین جامعه فکر کنید. برای تعهد بیشتر، این مشخصات را در مزایای شرکت خود برای نیروی کار بگنجانید.
• برای روشن ساختن اهداف سازمانی، ارتباط موثری را به صورت کتبی یا شفاهی با کارکنان برقرار کنید.
• به هر بخش از سازمان اجازه دهید که اهداف کوچکی را بر اساس چشم‌انداز سازمان دنبال کند، اما در نظر داشته باشید که رهبران و مدیران عالی نقش اساسی در تصمیمات مدیریتی داشته باشند.

2. انرژی مثبت را در بین نیروی کار، ترویج کنید؛

کارکنانی که از فعالیت‌های روزمره خود انرژی مثبت می‌گیرند، تعهد سازمانی بیشتری دارند. نقش رهبران در این زمینه حیاتی است؛ زیرا آن‌ها می‌توانند از طریق تشویق و انرژی مثبت بهره‌وری کارمندان را افزایش دهند.

3. به کارمندان کمک کنید تا خود را به خوبی با محل کار تطبیق دهند؛

اگر کارمندی احساس بیگانگی کند نمی‌تواند تعهد سازمانی داشته باشد. این ممکن است باعث ایجاد اختلال در عملکرد تیم شود؛ چرا که به دلیل وجود احساسات بد در محل کار، پیوند میان کارمندان تضعیف می‌شود.
بنابراین، شرکت‌ها باید سخت تلاش کنند تا برای کارکنان خود فضای راحت فراهم کنند. این کار به طور قابل توجهی حس تعهد را در کارکنان القا می‌کند.
به عنوان مثال شرکت‌ها می‌توانند از تمرینات تیم‌سازی برای همکاری بیشتر استفاده کنند. گردهمایی‌ها و رویدادهای تیم‌های شرکتی همچنین می‌تواند به پرورش فرهنگ اشتراک دانش کمک کند.

4. فضای کار رقابتی ایجاد کنید؛

تعهد سازمانی کارمندان می‌تواند با فراهم آوردن فضای جذاب برای آن‌ها پرورش یابد. این کار اساساً باعث ایجاد رقابت در کار برای ارزیابی عملکرد بالاتر می‌شود. بدون شک، انگیزه ذاتی عامل اساسی موفقیت سازمان‌هاست. با این حال انگیزه بدون بررسی و تعادل به درستی کار نمی‌کند.

5. نوآوری را تشویق کنید؛

وقتی کارمندی تصور می‌کند کارها را متفاوت و به روشی بهتر انجام می‌دهد، او را ناامید نکنید، برعکس او را به دادن ایده‌های خوب بیشتری ترغیب کنید. تعهد سازمانی از همین مسائل به ظاهر بی‌ارزش به دست می‌آید.

6. بازخورد سازنده ارائه دهید؛

هر زمان لازم باشد باید به کارمندان بازخورد سازنده ارائه شود. باید از آن‌ها به خاطر آنچه که انجام می‌دهند قدردانی کرد؛ زیرا به آن‌ها کمک می‌کند که روحیه خود را بالا ببرند.
باید توجه داشت که بین انتقاد و بازخورد سازنده تفاوت وجود دارد. انتقاد فقط می‌گوید چه چیزی اشتباه است؛ اما بازخورد سازنده به شما می‌گوید چه چیزی اشتباه است، چرا اشتباه است و چگونه می‌توان آن را درست کرد!

7. اخلاق کاری داشته باشید؛

داشتن استانداردهای بالای اخلاق کاری باعث می‌شود کارکنان نسبت به سازمان، احساس انگیزه و احترام کنند (تعهد سازمانی). برقراری چنین فضایی به توانایی کارفرما در مدیریت اخلاقی برمی‌گردد. در واقع وقتی کارمندان بدانند که یک سازمان از اخلاق کاری بالایی برخوردار است، با سازمان ارتباط برقرار می‌کنند.

8. ایجاد اعتماد کنید؛

هنگامی که کارمندان شروع به اعتمادسازی در میان خود و رهبری می‌کنند، این یک نشانه مثبت از توسعه سازمان است. کارمندان، رهبران و مدیران را برای خود الگو و انگیزه قرار داده و مهارت‌های تصمیم‌گیری را یاد می‌گیرند؛ در نتیجه اگر رفتار رهبران بیانگر گفته‌های آن‌ها باشد، به تغییرات استراتژیک در سازمان کمک می‌شود.

9. وظایف را به طور موثر تفویض کنید؛

سازمانی که به طور کارآمد فعالیت می کند، تفویض اختیار و جانشین پروری را به خوبی می‌داند و درک می‌کند که همه کارها نباید توسط یک شخص انجام شود، بنابراین منابع خاصی را در سازمان برای انجام وظایف خاص در نظر می‌گیرد. وقتی وظایف به‌طور کارآمد توزیع شده باشد، هیچ شخص خاصی تحت فشار نیست. در واقع تعهد سازمانی را نباید تنها از یک نفر انتظار داشت.

10. تشویق و پاداش کارکنان را فراموش نکنید؛

هنگامی که یک کارمند عملکرد فوق العاده خوبی دارد، سازمان‌ها باید ارزش مشارکت و کار وی را ارزیابی کنند. در چنین مواردی، ایده خوبی است که به کارمند انگیزه هایی بدهید تا متوجه کار و فداکاری خوب خود بشود.
اگر سازمان می‌خواهد كه كارمندان تعهد سازمانی كافی داشته باشند، ضروری است كه مدیریت به آنها پاداش مناسب دهد.

11. شفاف‌سازی کنید؛

بهتر است کارفرمایان، این امکان را به کارکنان خود بدهند تا از مسائل و اموری که در شرکت در حال وقوع است مطلع شده و در آن‌ها مشارکت کنند.
وقتی کارفرمایان برای کارمندان خود شفاف‌سازی کنند و آن‌ها را از کمیت و کیفیت مسائل سازمان آگاه کنند، کارمندان بیشتر احساس مفید بودن و با ارزش بودن می‌کنند که این باعث افزایش رضایت و در نهایت بهبود عملکرد آن‌ها از طریق شفاف‌سازی می‌شود.

رشد و موفقیت سازمان با تعهد سازمانی!

همانطور که گفته شد، رشد و موفقیت یک سازمان به شدت به تعهد کارکنان آن سازمان وابسته است. کارمند متعهد در سازمان باقی می‌ماند و به پیشرفت و توسعه کسب و کار کمک قابل توجهی می‌کند.
به همین دلیل، پرورش احساس تعهد و فداکاری در بین کارکنان برای پیشرفت، پایداری طولانی‌تر و حیات سازمان ضروری است. بنابراین، کارفرمایان باید توجه بیشتری به بهبود عوامل ایجاد تعهد در کارکنان از طریق استراتژی‌های سازمانی و آموزش جامع داشته باشند.
به خاطر داشته باشید که سطح تعهد بالاتر نیروی کار، بهره‌وری بیشتر سازمان را به همراه دارد که تاثیر بسزایی نیز در موفقیت و رسیدن به اهداف سازمانی خواهد داشت و این یعنی سطح سازگاری شغلی کارمندان شما بالا است.

امیدواریم که این مقاله از وبلاگ کارلیب برایتان مفید واقع شده باشد. برای دسترسی به دیگر مقالات آموزشی کارلیب، درج آگهی استخدام و بررسی موقعیت شغلی مورد نظر خود؛ کافیست به آدرس karlib.com سری بزنید.
در پایان به ما بگویید، شما به عنوان مدیر مجموعه برای ایجاد تعهد سازمانی در کارکنان خود، چه استراتژی‌ دارید؟ تجارب خود را با ما به اشتراک بگذارید.